Andvari - 01.01.2013, Blaðsíða 171

ANDVARI
SÍÐASTA FREISTINGIN
169
Hún var móð, nam sem snöggvast staðar og leit á Jesúm. Hann skalf við, því hann
merkti að augu hennar léku tælandi, lævíslega, einsog augu engilsins. En hún brosti til
hans.
„Ottastu ekki, ástvinur minn. Arum saman hef ég verið komin á fremsta hlunn með
að segja þér dálítið, en hef aldrei haft kjark til þess. Nú hyggst ég að gera það.“
„Hvað er það? Vertu óhrædd, ástvina mín.“
„Ef þú ert í sjöunda himni og ferðalangur á leið hjá og biður um vatnsglas, stígðu þá
niðrúr sjöunda himni til að færa honum það. Og ef þú ert dýrlingur og kona biður þig
um koss, stígðu þá niðrúr heilagleik þínum til að kyssa hana. Að öðrum kosti verður
þér ekki borgið.“
Jesús tók utanum hana, hallaði höfði hennar aftur og kyssti hana á munninn.
Þau náfölnuðu bæði. Þau kiknuðu í hnjáliðunum. Þau gátu ekki gengið lengra, en
lögðust undir blómgað sítrónutré og fóru að veltast um grundina.
Sólin reis og skein á þau. Hægur blær andaði á þau; nokkur sítrónublóm féllu á nakta
líkama þeirra. Græn eðla festi sig á steini gegnt þeim og einblíndi hringlaga augum á
þau hreyfingarlaus. Öðruhverju hafði heyrst í nautinu baula úr fjarska, en nú hvíldist
það fullmettað. Hægur úði kældi brennheita líkamana og dró fram ilminn úr sverðinum.
María Magdalena umfaðmaði manninn malandi og hélt sér þétt uppað honum.
„Enginn karlmaður hefur nokkurntíma kysst mig. Ég hef aldrei fundið skegg
karlmanns við varir mér né kinnar, né hné karlmanns milli hnjánna. Þetta er
fæðingardagur minn! Ertu að gráta, barnið mitt?“
„Elskaða eiginkona, aldrei hef ég vitað, að heimurinn væri svona fagur eða holdið
svona heilagt. Það er líka dóttir Guðs, þokkafull systir sálarinnar. Ég hafði aldrei haft
hugmynd um að sæla holdsins væri ekki syndsamleg.“ (Bls. 447-448).
... aldrei hefég vitað, að heimurinn vœri svona fagur eða holdið svona heil-
agt. ...Eg hafði aldrei haft hugmynd um að sœla lioldsins væri ekki syndsam-
leg. Þessi orð bera vitni um persónulegan sigur skáldsins, hann hefur yfirunnið
ákveðnar hömlur sem tvíhyggja holds og anda hafði lagt á hann. Þegar Jesús
og María Magdalena nálgast hvort annað baular nautið öðru hverju en þegar
morgnar hvílist það fullmettað. Kazantzakis vísar lesandanum í ákveðna átt.
I draumsýninni á milli svefns og vöku, milli lífs og dauða á krossinum,
sem óneitanlega verður að teljast hápunktur verksins, slær Kazantzakis svip-
aða strengi og í Sorbasi. í þeirri bók styðst skáldið við eigin reynslu, hann
kynnist þessum lífsglaða Grikkja og heillast af honum, og það er einmitt
frumkrafturinn í þessum óbreytta námuverkamanni - sem Anthony Quinn
kom til skila með ógleymanlegum hætti í kvikmyndinni Zorba - það er hinn
krítverski frumkraftur sem Kazantzakis skynjaði innra með sér. En vitundin
um þann frumkraft, sem birtist óbeislaður í Zorba (eða Sorbasi), vekur jafn-
framt með honum sterka vitund um eigin firringu frá þeim sama frumkrafti,
firringu, sem er í senn augljós og sár. Hvar er þessi ólgandi, eldheiti kynngi-
kraftur lífsins þegar hann horfir í eigin barm og til eigin sögu? Litla stúlkan
sem kemur til hans í upphafi draumsýnarinnar segir þessi orð: „Stígðu niður
af krossinum. Þú ert maður, ekki sonur Guðs. Lifðu einsog maður.“