Andvari - 01.01.2013, Blaðsíða 77

andvari
„annað eins skáldséní hafa ÍSLENDINGAR ALDREI ÁTT“
75
skap?“ spyr Bjarni. Ef til vill á hann við gagnrýni Tomasar á litla rækt hans
við skáldgáfuna. Eins og áður segir hafði Bjarni margs konar skyldum að
gegna og taldi sig sjálfsagt ekki geta veitt sér þann munað að liggja stöðugt í
skáldskap, auk þess sem flest ef ekki öll skáld þurfa að glíma við tímabund-
ið andleysi sem þau fá engu um ráðið og hæpið að gagnrýna þau fyrir það.
Bjarni játaði fyrir Finni Magnússyni árið 1831 að hann ætti við slíkan vanda
að etja: „Eg yrki nú næstum aldrei og fæði það lítið með sótt og harmi sem
frá mér kemur .. .‘46 Sem betur fer urðu þau vandræði ekki varanleg.
En hafi gremja búið í Bjarna hefur hún ekki rist djúpt þegar litið er á vinsam-
legan fund þeirra Tómasar tveimur árum síðar, og ótrúlegt er annað en Bjarni
hafi undir niðri látið sér vel líka hrósið. Jón Helgason biskup tilfærir í ævisögu
Tómasar tvö dæmi um viðbrögð annarra við bæklingnum. Annars vegar var
ritdómur í Dansk Litteratur-Tidende 1832, líklega eftir ritstjórann og prófessor-
inn Jens Möller, sem þekkti Tómas, „eldhugann unga“ („den fyrige Yngling“),
og fer um hann vinsamlegum orðum, hrósar honum fyrir dugnað þó að hann
finni ýmislegt að bæklingnum. Hins vegar er bréf frá séra Arna Helgasyni,
gömlum vini Bjarna, til Rasmusar Kr. Rask, dagsett 1. sept. 1832, þar sem gert
er lítið úr framfarahugmyndum Tómasar og gefið í skyn að skrifin beri vitni
um óraunsæi og ungæðishátt.47 Viðbúið er að ásakanir um vanrækslusyndir
Bjarna hafi verið litnar sömu augum. Hvorugur gagnrýnenda nefnir þetta at-
riði beint né minnast þeir á hrós Tómasar um skáldskap Bjarna. Hefði þó Árna
Helgasyni ekki átt að mislíka lofið um vin sinn, en svo virðist sem óánægja
með annað í bæklingnum hafi byrgt honum sýn og það á ef til vill einnig við
um Bjarna sjálfan. Konráð Gíslason nefnir útgáfu bæklingsins í bréfi til ísleifs
Einarssonar í júlí 1832, segir lauslega frá meginefninu, telur þar margt gott og
að auki sé þar „hrós um einstaka menn“, en fer ekki nánar út í þá sálma.48
Ekki verður séð að skáldskapur Bjarna hafi tekið miklum breytingum né
afköst hans á því sviði aukist eftir 1831. Kvæðin sem talin eru frá síðasta áratug
ævi hans, 1832-1841, eru á 40 síðum sem er innan við fimmtungur af megin-
kvæðahlutanum í ljóðmælaútgáfu Jóns Helgasonar 1935. Af nærri 70 kvæðum
sem birtust í Skírni 1832-41 voru sjö eftir Bjarna, allt erfiljóð nema Veturinn.
Þrjú kvæði eftir hann komu í Sunnanpóstinum sem séra Árni Helgason gaf
út, tvö þeirra voru einnig prentuð í Skírni.49 Fimm kvæði komu í Fjölni. Alls
birtust því 13 kvæði eftir Bjarna á prenti í þessum tímaritum 1832-41.50
Erfiljóð Bjarna á þessu síðasta skeiði voru flest hefðbundin að efni og virð-
ast stundum ort af skyldurækni fremur en tjáningarþörf. Nokkur skera sig
þó úr vegna skáldlegra verðleika, til að mynda um Svein Pálsson og Odd
Hjaltalín. Nýstárleg á skáldferli hans síðari árin voru ástarkvæðin sem birt-
ust í Fjölni, talin ort á árunum 1837-38: Kysstu mig aftur, Freyjukettirnir og
Stjörnuskoðarinn. Ymis önnur góð kvæði mætti nefna, svo sem áðurnefnda
Brúðkaupsvísu til Tómasar.