Úrval - 01.08.1947, Page 6

4
ÚRVAL
höndum hans. Hann gat setið í
vaggandi póstvagni og tifað
með fingrunum á hnén, með
gagntekinn, fjarrænan svip í
augum, þangað til stefið var
orðið fullskapað í heila hans og
hann krotaði það niður á
pappírsmiða. Þegar hann var
fjórtán ára, var fyrsta óperan
hans leikin í Milano, og stjórn-
aði hann sjálfur hljómsveitinni.
Fimmtán ára gamall var hann
búinn að semja 14 symfóníur og
6 stuttar óperur.
Milli fimmtán ára og tvítugs
haslaði hann sér völl á hinum
allra erfiðustu sviðum tónlistar-
innar, þar sem hvert skref
hvatti til samanburðar við hina
gömlu meistara. En hann sýndi
brátt, að hann var meistari
þeirra allra. Snilld hans varð
með hverju árinu meiri og skær-
ari, eins og stjarna, sem ört
nálgast jörðina. Ef réttlætið
hefði ráðið ríkjum, hefði hann
átt að skipa æðsta sess í heimi
tónlistarinnar, þann tignarsess,
sem Jósep II keisari hefði getað
veitt honum mestan.
En í stað þess gekk keisarinn
fram hjá honum og forsmáði
hann, fyrir áhrif frá lítilmótleg-
um augnaþjónum, sem stóð
ótti og öfund af snilligáfum
Mozarts. Keppinautar hans
komu í veg fyrir að verk hans
væru flutt, og ef þau voru flutt
eigi að síður, var hljóðfæraleik-
urunum oft mútað til að eyði-
leggja verkin. Engin lög voru tii
um höfundarrétt, og ef tónverk
var einu sinni orðið kunnugt,
mátti hver sem vildi flytja það,
og jafnvel nota það í verk
sjálfs sín.
Tónskáldin áttu ekki á öðru
völ, ef þau vildu tryggja lífs-
viðurværi sitt, en að leita eftir
stöðu við einhverja hirð eða hjá
einhverjum auðmanni. Mozart
fekk eina slíka „stöðu“ — með
á að gizka 400 króna árslaunum.
Húsbóndi hans, erkibiskupinn í
Salzburg, lét hann borða með
þjónustufólkinu, og áleit, að
með því að sýna honum hroka
og lítilsvirðingu, mætti viðhalda
hjá honum auðmýkt og undir-
gefni. En Mozart afsalaði sér
brátt hinni „öruggu stöðu“ á
heimili erkibiskupsins og settist
að í Vínarborg sem óháður
listamaður.
Þegar hið dáða tónskáld
Gluck dó, fekk Mozart stöðu
hans sem ,,stofutónskáld“ við
hirðina — en launin voru lækk-
uð um helming. Samt tók hann
stöðunni tveim höndum, því að