Úrval - 01.08.1947, Side 89

Þróunin í íortíð og framtíð.
IJr „The Atlantic Monthly“,
eftir J. B. S. Haldane.
Eftii’farandi grein er erindi, sem
enski prófessorinn J. B. S. Haldane
flutti við Princetonháskóla í Banda-
ríkjunum í tilefni af 200 ára afmæli
háskólans. Haldane er almennt tal-
irm einn af fremstu líffræðingum
heimsins. Hann hefur verið kennari
við háskólana í Cambridge og Lon-
don og jafnframt mikilvirtur rit-
höfundur. Liggja eftir hann margar
bækur og mikill fjöldi greina í blöð-
um og tímaritum. Af bókum hans
má nefna: Daedálus, Possible Worlds,
The Inequality of Man og Heredity
and Politics.
lúg hef verið beðinn um að
^ ræða eitt af mestu við-
fangsefnum í líffræði mannsins.
Mér er ánægja að gera það, en
þó með einum mikilvægurn fyrir-
vara. Ég ætla að ræða um
manninn aðeins frá einu sjónar-
miði: iíf f ræðilegu s jónarmiði.
Það er í alla staði réttlætanlegt,
ef ég skil ekki við tilheyrendur
mína í þeirri trú, að þetta sé
eina sjónarmiðið, sem máli
skiptir. Illt eitt getur hlotist af
að gleyma því, að líta verður á
manninn frá mörgum hliðum.
Það er hægt að Iíta á hann sem
framíeiðanda og neytanda. Það
er hægt að líta á hann sem
hugsandi veru, einstakling,
þegn í samfélagi, sem siðgæðis-
veru, sem skapanda og unnanda
fegurðar og svo framvegis.
Það er hættulegt að einblína á
eitt þessara atriða.
Líffræðingurinn getur gert
tvennt annað en leitað að stað-
reyndum, t. d. í þróun og erfða-
fræði. Hann getur sagt sam-
borgurum sínum, hvernig þeir
eigi að ná takmarki, sem þeir
telja æskilegt, svo sem að lækna
og koma í veg fyrir sjúkdóma.
Hann getur bent þeim á mögu-
leika, sem þeir vissu ekki að
voru til, svo sem möguleika á
sársaukalausum barnsburði,
eða einhvern þeirra möguleika,
sem ég mun tala um síðar. En