Úrval - 01.12.1948, Side 96

94
tJRVAL
Genéve var fyrsti viðkomu-
staðurinn á leiðinni suður, og
að því er Balzac viðkom, hinn
síðasti. Þegar þau komu til borg-
arinnar, kom til orðasennu milli
hans og frú de Castries, en um
hvað deilan snerist, vita menn
ekki. Svo virðist sem hann hafi
sett henni úrslitakosti, og það
er efalaust, að hún hefur sært
hann ákaflega, því að hann rauk
burt, fullur reiði og blygðunar.
Hann hefur sennilega ætlað að
hefna sín á henni fyrir auðmýk-
inguna með því að setja óþvegna
lýsingu af henni í eina af skáld-
sögum sínum, og í La duchesse
de Langeais lét hann síðar öll-
um Parísarbúum í té vitneskju
um málið.
Balzac uppgötvar leyndardóm
sinn.
Þegar í upphafi frægðarferils
síns, varð Balzac ljóst, að hann
var gæddur mikilli gáfu. Hann
þekkti mátt sinn og fann, að
hann gat sigrað heiminn með
pennanum, eins og Napóleon
hafði reynt að gera með sverð-
inu. En ef hann hefði aðeins
hugsað um veraldlega velgengni,
eins og maður gæti látið sér
detta í hug af lestri bréfa hans,
ef hann hefði aðeins ætlað sér
að græða fé í stórum stíl, þá
hefði hann ekki þurft ann-
að en að skrifa fyrir fólkið
eins og það óskaði. En þar
sem hann var vel vitandi um
styrk sinn, stefndi hann til æðra
markmiðs, og þótt hann ætti á
hættu að tapa lesendum, var
hann nógu djarfur til að fjar-
lægjast smekk þeirra meira og
meira. Hann langaði að komast
að raun um, hvaða takmörk sér
væru sett, og gáfa hans kom
honum sífellt á óvart, jafnvel
meðan penninn rann yfir papp-
írinn.
Ritverk hans á árunum 1832
—1836 eru eftirtektarverð sök-
um fjölbreytni sinnar. Það er
ótrúlegt, að höfundur Louis
Lambert og Séraphita hafi einn-
ig skrifað Gle'öisögur, og að
hann hafi meira að segja skrif-
að þær samtímis, párað „gleði-
sögu“ sama daginn og hann
leiðrétti prófarkir hinnar heim-
spekilegu skáldsögu sinnar.
Hin eiginlega köllun hans var
raunsæið, og hann náði jafnvæg-
inu í þeim skáldsögum, þar sem
hann er sagnritari aldar sinnar.
Fyrsta stórvirki hans hafði ver-
ið Le colonel Chabert, og annað
veigamikið verk hans á þessum
árum var Eugénie Grandet. Áð-
ur hafði hann samið skáldsög-
ur í rómantískum stíl, en nú
uppgötvaði hann, að ef litið var
á svið samtíðarinnar frá réttum
sjónarhól, gat að líta jafn auð-
ugt og margbreytilegt líf.
Balzac hafði ekki enn gert sér
fulla grein fyrir hugmynd sinni
um Comédie humaine, og tíu ár
liðu, áður en hún hafði mótast
að fullu í huga hans.
Hann var sér meðvitandi um
verkið, sem framundan var, og
hann ákvað að semja ekki við