Úrval - 01.09.1953, Blaðsíða 46

44
•Orval
þessi fjöldi væri teljanlegur en
ekki óendanlegur.
Nú er það svo, að í skáldskap
hefst óendanleikinn að jafnaði
einhversstaðar nálægt þrem
þúsundum. Skáldunum kemur
yfirleitt hjartanlega saman um,
að grúi þeirra stjarna er sést
á næturhimninum sé óendanleg-
ur, og þó hefur enginn — ekki
einu sinni skáld — nokkru sinni
séð fleiri en þrjú þúsund stjörn-
ur á himninum.
Hjá Hottentottum hefst ó-
endanleikinn við þrjá. Spyrjið
Hottentotta hve margar kýr
hann eigi. Eigi hann fleiri en
þrjár verður svarið „margar“,
og með því er átt við að f jöldi
þeirra sé óljós og óendanlegur.
En fjöldi þeirra regndropa,
sem fellur á New York er endan-
leg tala, að vísu stór, en þó
hvergi nálægt því að vera óend-
anleg.
Nú er kominn tími til að sjá,
hvort googolið getur ekki hjálp-
að okkur. Flestir mundu segja að
googol sé svo stórt að það sé
óendanlegt — svo stórt að ekki
sé hægt að tala um það. Þetta
er ekki rétt. Googol er einfald-
lega einn með hundrað núllum
fyrir aftan sig. (Á vísindamáli
er það ritar 10100, tíu í hundrað-
asta veldi) Fjöldi þeirra regn-
dropa, er fellur á New York á
einum sólahring, eða einu ári,
eða einni öld, er miklu minni
en googol, eða svo kom okkur
að minnsta kosti saman um á
barnaheimilinu.
Ástæðan til þess að ég hef
gefið þessari sérstöku tölu nafn,
er að hún er stærri en stærstu
tölur, sem notaðar eru í eðlis-
fræði og stjörnufræði. Allar
slíkar tölur þurfa minna en
hundrað núll. Til dæmis er
fjöldi sandkornanna á Coney
eyju eitthvað nálægt einum
með tuttugu núllum á eftir, og
þess vegna miklu minni en
googol. Stærsta tala, sem ég
hefi séð getið í sambandi við
fjármál, er fé það í mörkum,
er var í umferð í Þýzkalandi,
er hrunið var sem mest eftir
fyrri heimsstyrjöldina. Ég fann
hana í einhverri hagfræðibók,
og hún hefur um þrjátíu núll.
Hve mörg atóm súrefnis eru
í meðalstofu? Það geta efna-
fræðingar reiknað út. Talan er
stór en endanleg; hún er einn
með þrjátíu núllum. Hve marg-
ar elektrónur eru til, ekki ein-
asta í þessari stofu né allri
jörðunni, heldur alla leið út til
yztu stjarna? Hve margar
elektrónur eru í alheiminum?
Það er gífurlegur fjöldi, en
hann er endanlegur. Töluna má
finna í eðlisfræði Einsteinkenn-
inganna. Eddington taldist svo
til að talan væri einn með sjö-
tíu og níu núllum. Hann ritaði
töluna meira að segja nákvæm-
lega svo: 139 x 2256. Jafnvel
þessi gífurlega tala er minni en
googol.
Kannske eruð þér nú farnir
að hugsa um, hvaðan ég hafi
fengið nafnið googol. Ég var á