Úrval - 01.09.1953, Blaðsíða 33

UM HAGNÝTINGU KJARNORKUNNAR
31
•ekki hægt að áætla, fyrr en við
höfum byggt litla tilraunastöð.
Sem stendur má lauslega geta
sér til, að bygging kjarnorku-
stöðvar muni kosta helmingi
meira en bygging vatnsorku-
stöðvar eða rafstöðvar sem knú-
.in er með kolum eða olíu. Aftur
á móti muni útgjöld til „elds-
neytis“ verða nokkru minni en
til kola eða olíu.
En þó að við reisum tilrauna-
stöð, er erfiðleikum okkar ekki
lokið, því að enn getum við ekki
búið til reaktor, sem brennt get-
ur öllu því létta úraníum, sem
er í úraníumstöngunum, sem við
„kyndum" með. Við getum jafn-
vel þurft að nota allt að 1000
lestir af úraníum á ári til þess
að framleiða orku svo nokkru
nemi.
Þessvegna verðum við að
finna aðferð til að nýta betur
létt úraníum, e&a, ef unnt er, til
.að nýta einnig þungt úraníum.
Við verðum að finna aðferð til
að brenna ekki aðeins „kolun-
um“, heldur einnig „flögustein-
unum“, þ. e. úraníum 238.
Svo virðist reyndar sem okk-
ur ætli að takast þetta með
nýrri reaktortegund, sem við
kölium ,,breeder-pile“ (orðrétt
þýðir það „eldishlaði“ — to
breed = ala eða fæða).
„Breeder“-reaktorinn brennir
að vísu ekki úraníum 238 bein-
línis, en hann gerir annað —
hann getur breytt úraníum 238
í annað frumefni, plútóníum.
Til skamms tíma héldu menn,
að þetta frumefni væri ekki til
í náttúrunni, að minnsta kosti
hafði það aldrei fundizt; en
menn þekktu það úr reaktorum
þar sem það myndaðist þegar
úraníum (sem er með 92 pró-
tónum í kjarna) breytist í nep-
túníum (með 93 prótónum) og
það aftur í plútóníum (með
94 prótónum). En skömmu
fyrir jól í fyrra fannst í úran-
íumnámum í Belgísku Kongó ör-
lítið af neptúníum, og — af á-
stæðu, sem of langt mál yrði að
skýra hér — hlýtur þá að vera
þar plútóníum líka, þó að það
sé svo lítið, að það hafi enga
hagnýta þýðingu.
En aðalatriðið í þessu sam-
bandi er, að við getum fram-
leitt álitlegt magn af plútóníum
í „breeder“-reaktornum okkar,
og að plútóníum er enn betra
reaktor-eldsneyti en létt úran-
íum!
Raunar getur „breeder“-
reaktorinn einnig framleitt ann-
að ágætt „eldsneyti“, sem sé
úraníum 233 (92 prótónur og
141 njútróna); þetta „fislétta“
úraníum myndast við það, að
málmurinn thoríum „breytist"
á samsvarandi hátt og úraníum
238 í plútóníum.
Hinn væntanlegi „breeder“-
reaktor okkar mun verða þann-
ig gerður, að innst verður lít-
ill, sívalur kjarni úr léttu
úraníum eða plútóníum, utan
um hann hólkur úr þungu úra-
níum eða thoríum. Þar utan yfir
verður þykkt steinsteypuhylki