Úrval - 01.06.1955, Page 45

SKOÐANAKÖNNUN UM KOMMÚNISMA OG LÝÐRÉTTINDI 43
andrúmsloft sem hún hefur al-
izt upp við á heimilum og í
skólum sé frekar en áður til
þess fallið að glæða umburðar-
lyndi“. Síðari ályktunin byggir
hann á svörum við spurning-
um, sem benda til að æskan „sé
hleypidómalausari og síður lík-
leg til þess að hneigjast til
einstrengingsháttar í uppeldis-
málum“. Þessi skýring virðist
þó ekki fullnægja Stouffer, því
að annarsstaðar segir hann, að
„umburðarlyndi og umburðar-
leysi kunna að vera hneigðir
. . . er standi djúpum rótum í
persónuleika sérhvers manns.“
Þessar tvær skýringar eru
ekki fyllilega samkvæmar. Hitt
er þó mikilvægara, að hvorug
er góð. Menntun, uppeldi og
persónugerð getur vissulega
ráðið nokkru um umburðarlyndi
og umburðarleysi. En breyt-
ingar á ástandi í alþjóðamálum
og innanlandsmálum hafa
áreiðanlega miklu meiri áhrif í
því efni. Stouffer sjálfur til-
færir í öðru sambandi niður-
stöður af skoðanakönnun, sem
sýna, að fjöldi háskólageng-
inna manna, sem vildu neita
kommúnistum um málfrelsi,
jókst úr 31% í 71% frá 1945
til 1953, og úr 42% í 78% með-
al þeirra sem minni menntun
höfðu.
Kalda stríðið við Sovétríkin
og sú hugarfarsbreyting sem
því hefur fylgt í Bandaríkjun-
um á sök á hinu þverrandi um-
burðarlyndi þjóðarinnar. And-
rúmsloftið innan Sameinuðu
þjóðanna hefur bersýnilega ráð-
ið meiru en áhrif heimila og
skóla. Með batnandi friðarhorf-
um mun umburðarlyndið vaxa
að nýju. Uppeldi og menntun
munu áreiðanlega engu fá um
þokað, ef hiti hleypur í kalda
stríðið.
Meira umburðarlyndis gætti
hjá leiðtogum að heita mátti á
öllum sviðum, en hjá almenn-
ingi. Til samsvörunar við aðra
úrtakshópa voru þessir „leið-
togar“ aðeins valdir úr borgum
með 10.000 til 150.000 íbúa. I
hverri borg var reynt að sjá
svo til, að spurður yrði einn
fulltrúi frá hverri starfsstétt,
14 samtals, þeirra á meðal opin-
berir embættismenn, stjórn-
málaforingjar, verkalýðsleið-
togar, formenn þjóðræknisfé-
laga, blaðaútgefendur o. fl.
Sem dæmi um meira umburð-
arlyndi þessara leiðtoga má
nefna, að spurningunni um það,
hvort sósíalista skyldi leyft að
tala opinberlega, svöruðu 84%
játandi á móti 58% meðal al-
mennings; spurningunni um
það hvort sósíalista skyldi leyft
að kenna við háskóla svöruðu
48% játandi á móti 33% meðal
almennings; samsvarandi
hundraðstölur þegar spurt var
hvort kommúnistum skyldi
leyft að tala voru 51 og 27; og
11 og 6% þegar spurt var um
hvort kennara skyldi leyft að
halda stöðu sinni, ef það upp-
o*