Úrval - 01.06.1955, Blaðsíða 49

FRAKKNESKI HEIMSPEKINGURINN MICHEL DE MONTAIGNE 4T
orð, jafnvel faðir hans og móð-
ir mæltu ekki við hann á
frönsku, heldur lærðu þau og
þjónustufólkið hrafl í latínu til
þess að geta varpað orði á bless-
að barnið. Aðferð þessi bar
hinn ágætasta árangur. Mont-
aigne lærði ekki seinna latínu
en önnur börn frönsku. Þegar
hann var sex ára, kunni hann
ekki eitt orð í frönsku. Latína
var því móðurmál hans og hon-
um svo eiginleg alla ævi, að
hann greip oft til hennar, þegar
eitthvað óvænt kom fyrir hann.
Grísku lærði hann einnig mjög
ungur, mest í leik, með aðferð-
um sem svipar til nútíma
kennsluhátta við málanám.
Sama gilti um reikning og flat-
armálsfræði. Uppeldi Montaigne
var að öllu leyti ástúðlegt og
milt, aðeins tvisvar sinnum
hveðst hann hafa kennt lítils-
háttar á vendinum. Sjö ára gam-
all er hann sendur til náms í
ágætan menntaskóla í Bordeaux
.síðan nam hann lög, en hef-
ur sjálfsagt ekki verið mála-
flækjumaður að eðlisfari, því
að hann fer um þessa fræði-
grein háðulegum orðum. Lög-
fræðingar eru oft skynsamir
menn, segir hann, og tala ljóst
og greindarlega um öll önnur
mál en lögfræðileg, en þar er
enginn hlutur svo einfaldur og
augljós, að hann verði ekki brátt
svo flókinn og ruglingslegur, að
úr verði óskiljanleg þvæla.
Montaigne gerist ungur hirð-
maður og gegnir ýmsum háum
embættum um alllangt skeið.
Hann kvænist árið 1565 og
dregur sig nokkrum árum síð-
ar, eða skömmu eftir að faðir
hanns deyr 1568, út úr opin-
beru lífi og sezt að í höll sinni.
Gefur hann sig nú að ritstörf-
um, og árið 1580 kom ritgerða-
safn hans, Essais, út. Árin 1580
—81 ferðaðist hann um Suður-
Þýzkaland og Italíu. Gekk hann
fyrir páfa og gaf honum bók
sína. Árið 1581 hlaut hann þá
miklu sæmd að vera kjörinn
borgarstjóri í Bordeaux og
gengdi hann því starfi fram á
árið 1585. Eftir það fékkst hann
ekki við opinber störf, en býr
með konu sinni og dóttur í höll
sinni, ritar, les og stjórnar búi
sínu. Hann átti fjögur börn, en
aðeins eitt þeirra komst til full-
orðins ára. Montaigne var lengst
af heilsugóður, en þjáðist sein-
ustu æviár sín af steinsótt.
Hann dó 13. sept. 1592, tæp-
lega sextugur.
Öld sú, er Montaigne lifði á,
var öld ofstækis og hermdar-
verka. Árið 1561 hefst borgara-
styrjöld eða trúarbragðastyrj-
öld 1 Frakklandi og var hún
háð af hörku og grimmd. Mikill
fjöldi mótmælenda var myrtur
í París Barthólómeusmessu-
nóttina árið 1572. Um allt land-
ið geystust óaldarflokkar, ræn-
andi og myrðandi, undir því yf-
irskyni að berjast fyrir réttri
trú. Enginn var óhultur um líf
sitt og eignir. Montaigne var
mesti friðsemdarmaður, en