Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Blaðsíða 62

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
62 LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101
V 14 Tengsl D-vítamíns við sykurefnaskipti sjúklinga með brátt
kransæðaheilkenni
Erna Sif Óskarsdóttir1, Guðmundur Þorgeirsson1,2, Þórarinn Árni Bjarnason1,
Ísleifur Ólafsson3, Karl Andersen1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjartadeild Landspítalans, 3rannsóknarsviði Landspítala
eso7@hi.is
Inngangur: Vísbendingar eru um að D-vítamín gegni hlutverki í blóð-
sykurstjórnun og meingerð sykursýki 2 (SS2) en fáar rannsóknir hafa
skoðað þetta samband hjá sjúklingum með brátt kransæðaheilkenni
(BKH). Markmið þessarar rannsóknar var að skoða mögulegt samband
D-vítamínstyrks í blóði og sykurefnaskipta í sjúklingum með BKH.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur (N=108, meðalaldur=63,5±9,7 ár,
karlar=82%) voru sjúklingar með BKH sem ekki höfðu sögu um óeðlileg
sykurefnaskipti (skert sykurþol eða SS2). Átta til 12 vikum eftir útskrift
voru sjúklingarnir kallaðir inn í sykurþolspróf og mælingu á langtíma-
blóðsykri (HbA1C) og D-vítamínstyrk (s-25(OH)D). Sjúklingunum var
svo skipt í hópana „eðlileg sykurefnaskipti“, „skert sykurþol“ og „SS2“,
byggt á leiðbeiningum Amerísku sykursýkissamtakanna.
Niðurstöður: 28% sjúklinganna voru með eðlileg sykurefnaskipti,
60% voru með skert sykurþol og 12% voru með SS2. Miðgildi (IQR)
D-vítamíns hjá sjúklingum með eðlileg sykurefnaskipti var 67,8 (47-87,8)
nmól/L og voru 37% sjúklinganna með ófullnægjandi D vítamín búskap
(s-25(OH)D <50 nmól/L). Miðgildi D-vítamíns hjá sjúklingum með
óeðlileg sykurefnaskipti var 51,9 (38,3-85,4) nmól/L og voru 46% með
ófullnægjandi D vítamín búskap. Munur D-vítamíngilda milli hópanna
var ekki tölfræðilega marktækur. Neikvæð fylgni var milli D-vítamíns
og fastandi blóðsykurs (r=-0,21, p<0,05). Leitni var í átt að neikvæðri
fylgni milli D-vítamíns og HbA1C (r=-0,20, p=0,08). Lógístísk aðhvarfs-
greining leiddi í ljós að fyrir hverja 10 nmól/L hækkun í D-vítamínstyrk
minnkaði gagnlíkindahlutfall óeðlilegra sykurefnaskipta um 25%
(OR=0,75; CI=0,60-0,95; p<0,01).
Ályktanir: Neikvæð fylgni er á milli D-vítamíns og FBS. Hugsanlegt er
að lækkaður styrkur D-vítamíns geti haft áhrif á sykurefnaskipti og jafn-
vel verið áhættuþáttur í meingerð SS2. Íhlutandi rannsókna á þessu sviði
er þó þörf til að staðfesta slíkt orsakasamband.
V 15 Geislaálag ólíkra flugleiða
Eva María Guðmundsdóttir1,2, Vilhjálmur Rafnsson2,3
1Miðstöð í lýðheilsuvísindum, 2læknadeild Háskóla Íslands, 3rannsóknastofu í heilbrigðisfræði
emg5@hi.is
Inngangur: Flugáhafnir verða fyrir geimgeislum en geislaálagið (e.
effective dose) er háð flughæð. Geislaagnir utan úr geimnum klofna
á leið inn í lofthjúp jarðar í orkuminni eindir. Segulsvið jarðar hefur
verndandi áhrif gegn geimgeislun við miðbaug jarðar en lítil sem engin
við segulskautin. Heildargeislaálag á ákveðinni flugleið fer því eftir
flughæðarferlum, breiddargráðu, stefnu og flugtíma. Virkni sólar skiptir
einnig máli, sem breytist reglulega í um það bil 11 ára sveiflum. Magn
geimgeislunar í gufuhvolfi jarðar er í öfugu hlutfalli við virkni sólar.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna geislaálag mismunandi flug-
leiða í hámarks- og lágmarksvirkni sólar.
Efniviður og aðferðir: Fjórar flugleiðir frá Keflavík voru bornar saman,
annars vegar tvær til Bandaríkjanna og tvær til Evrópu hins vegar. Með
áðurnefndum flugupplýsingum var forritið CARI-6 notað til að ákvarða
geimgeislaálag hverrar flugleiðar árið 2000, þegar virkni sólar var í
hámarki, og árið 2008 þegar virkni sólar var í lágmarki.
Niðurstöður: Meðaltalsgeislaálag í flugferð til London árið 2008 var
0,021 mSv borið saman við 0,045 mSv til New York sama ár. Geislaálag
hverrar flugleiðar var að meðaltali 44% hærra árið 2008 í lágmarksvirkni
sólar miðað við hámarksvirkni árið 2000. Geislaálag var að jafnaði
tvöfalt hærra fyrir ferðir til Bandaríkjanna, enda flugtíminn lengri, borið
saman við ferðir til Evrópu.
Ályktanir: Mikilvægt er að gera frekari grein fyrir geislaálagi mis-
munandi flugleiða og í ólíkum aðstæðum með tilliti til virkni sólar.
Geislaálag í röntgenmyndatöku á lungum er 0,02 mSv, sem er áþekkt
því sem hlýst af flugferð til London. Með CARI-6 er hægt að ákvarða
geislaálag flugáhafna.
V 16 Eyrnabólgur í hundum: Helstu sjúkdómsvaldar og næmi þeirra
fyrir sýklalyfjum
Guðbjörg Jónsdóttir, Signý Bjarnadóttir, Erla Heiðrún Benediktsdóttir, Kristín
Matthíasdóttir, Hildur Valgeirsdóttir, Ásgeir Ástvaldsson, Eggert Gunnarsson, Vala
Friðriksdóttir
Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum
gj@hi.is
Inngangur: Eyrnabólgur af völdum húðsýkinga í ytra eyra eru algengt
vandamál í hundum. Þær geta verið mjög þrálátar og meðhöndlun er
oft erfið. Eyrnagöng hunda eru þannig í laginu að það loftar ekki nógu
vel inn í eyrun og myndast þá hiti og raki sem skapar kjöraðstæður
fyrir bakteríur og sveppi til að fjölga sér. Meðhöndlun eyrnabólgu er
yfirleitt með sýklalyfjum og þegar um þrálát vandamál er að ræða hafa
hundarnir farið í gegnum margar sýklalyfjameðferðir. Markmið rann-
sóknarinnar var að kortleggja helstu orsakir eyrnasýkinga í hundum og
athuga næmi þeirra fyrir sýklalyfjum.
Efniviður og aðferðir: Sýni sem berast sýkladeild Keldna vegna sjúk-
dómsgreininga eru sett í almenna sýklaræktun. Líklegir sýkingavaldar
eru greindir nánar og næmi þeirra fyrir algengum sýklalyfjum metið. Á
tímabilinu 2010 til 2013 bárust sýkladeild Keldna 246 sýni úr hundum
í almenna sýklaræktun. Þar af voru 93 eyrnasýni og tókst að einangra
sjúkdómsvaldandi bakteríur eða sveppi úr 83 þeirra.
Niðurstöður: Helsti eyrnabólguvaldur í hundum á þessu tímabili
var bakterían Staphylococcus intermedius. Einnig greindust Proteus
mirabilis, Pseudomonas aeruginosa og Candida spp oft í þessum sýnum.
Sýklalyfjanæmi var mjög mismunandi en sýklarnir voru oft ónæmir
fyrir einu eða fleiri sýklalyfjum.
Ályktanir: Hundar með eyrnabólgu eru oftast meðhöndlaðir með sýkla-
lyfjadropum í ytra eyra um leið og sýkingar verður vart. Algengt er að
fjölónæmar bakteríur ræktist úr eyrum hunda sem hafa verið meðhöndl-
aðir oft vegna endurtekinna sýkinga. Mikilvægt er að greining á sýkli og
sýklalyfjanæmi fari fram í upphafi sýkingar. Þannig má tryggja mark-
vissari meðhöndlun og hugsanlega fyrirbyggja langvinnar eyrnabólgur
af völdum fjölónæmra baktería.
V 17 Áhrif örvunar eða hömlunar sjónhimnu A2A og A3 adenosine
viðtaka á þætti sjónhimnurits rottu
Guðmundur Jónsson, Þór Eysteinsson
Lífeðlisfræðistofnun
guj11@hi.is
Inngangur: Adenosine er taugabeinir sem fyrirfinnst á hinum ýmsu
stöðum í miðtaugakerfinu, þar á meðal í sjónhimnunni. Því er haldið
fram að adenosine sé taugaverndandi í sjónhimnunni. Er það byggt á
mælingum sjónhimnurits frá rottum. Tilgangur þessa verkefnis var að