Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Blaðsíða 49

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101 49
listinn meðal annars mælitækin Viðhorf til blæðinga (BATM 4-undirþætt-
ir), Viðhorf til bælingar blæðinga (ATMS), og Líkamsmeðvitundarkvarðann
(OBSC 3-undirþættir).
Niðurstöður: 320 konur (svörun 36%) að meðalaldri 30 ára (sf=7,0)
tóku þátt. Viðhorf til blæðinga voru frekar hlutlaus en bentu til að
þeim finnist þær pirrandi, vilja síður fela þær og hallast að því gott
væri að sleppa við blæðingar. Þær eru í meðallagi meðvitaðar um
líkamann en hafa tilhneigingu til eftirlits með útliti sínu og að trúa að
þær geti stjórnað líkamsstarfseminni. Þrepaskipt aðhvarfsgreining var
framkvæmd til að skoða skýringar á hvað mótar viðhorfin og líkams-
meðvitundina. Sterkust skýrilíkön komu fram fyrir Ergjandi undirþátt
BATM og Líkamsskömm undirþátt OBSC. Það að vilja sleppa blæðingum,
þykja þær óánægjulegar, telja þær ákvarðandi fyrir líf sitt og yngri aldur
skýrðu 51,8% (R2=0,518) breytileika Ergjandi módelsins. Að telja sig of
þunga, fara oft í megrun, þykja blæðingar ergjandi, fá oft samviskubit
yfir því að borða of mikið, yngri aldur og að líða illa á blæðingum
skýrðu 46,3% (R2=0,463) af breytileika Líkamsskammar módelsins.
Ályktanir: Viðhorf til blæðinga og líkamsmeðvitund skipta máli í lífi
kvenna.
E 133 Forrannsókn á algengi verkja og sjálfskömmtunar verkjalyfja
á meðal barna á aldrinum 12-16 ára
Erla Hlíf Kvaran1, Erna Margrét Arnardóttir1, Guðrún Kristjánsdóttir1,2
1Hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands, 2barna- og kvennasviði Landspítala
gkrist@hi.is
Inngangur: Verkir eru stórt heilsufarsvandamál og eru algengasta
heilbrigðisvandamál sem heilbrigðisfagfólk fæst við. Rannsóknir á
lyfjanotkun barna eru fáar en margar rannsóknir staðfesta að verkir eru
algengir meðal barna og unglinga. Nýlegar rannsóknir hafa sýnt að al-
gengi verkja meðal barna og unglinga hafi aukist mikið síðastliðin 20 ár.
Því þykir áhugavert að rannsaka verkjalyfjanotkun og sjálfsskömmtun
verkjalyfja meðal barna og unglinga. Megintilgangur þessarar forrann-
sóknar er að skoða algengi verkja og sjálfskömmtun verkjalyfja á meðal
barna og unglinga á aldrinum 12-16 ára á höfuðborgarsvæðinu.
Efniviður og aðferðir: Stuðst var við lýsandi megindlegt þversnið.
Spurningalisti sem samanstóð af 31 spurningu var lagður fyrir þægin-
daúrtak 40 barna sem fengið var með snjóboltaúrtaki, 5 stúlkur og 5
drengir í hverjum árgangi í 7.-10. bekk á höfuðborgarsvæðinu. Helstu
breytur voru bakgrunnsbreytur (s.s. kyn, bekkur, félagsleg staða), tíðni
og tegund verkja og verkjalyfjanotkunar og vitneskja barna um verkjalyf
og meinta ástæðu verkja og verkjalyfjanotkunar. Niðurstöður voru
bornar saman við niðurstöður erlendra rannsókna.
Niðurstöður: Fjörutíu prósent barna upplifðu verk mánaðarlega og al-
gengasti verkur var höfuðverkur. Tæplega helmingur (45%) barna sem
höfðu upplifað verk á síðastliðnum 6 mánuðum höfðu tekið verkjalyf.
Stelpur voru ávallt í meirihluta, þær upplifðu oftar verki og tóku oftar
verkjalyf. Algengi sjálfsskömmtunar verkjalyfja reyndist vera 37,5%,
en algengast var að foreldrar/forráðamenn skömmtuðu verkjalyfin og
veittu ráð um notkun þeirra. Algengasta orsök verkja reyndist vera
íþróttaiðkun og helstu afleiðingar verkja á daglegt líf þátttakenda voru
að þeir gátu ekki stundað áhugamál vegna verkja.
Ályktanir: Algengi verkja og verkjalyfjanotkunar samræmist erlendum
niðurstöðum sem sýna að börn fái verki sem hafa áhrif á daglegt líf.
Rannsóknin er forrannsókn og ætla má að niðurstöðurnar muni geta
hvatt til frekari rannsókna á algengi verkja og sjálfsskömmtunar lyfja
þar sem sjálfsskömmtun verkjalyfja hefur ekki verið könnuð áður á
Íslandi.
E 134 Disclosure of intimate partner violence in current marital/
partner relationships
Erla Kolbrún Svavarsdóttir1,2, Brynja Örlygsdóttir1
1Hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands, 2Landspítala
eks@hi.is
Introduction: Detecting Intimate Partner Violence (IPV) might empo-
wer women to start working on the impact that the abuse experience
has had on their life. Little is however know about disclosure of abuse
in community and in clinical settings. The purpose of this study was to
explore if there was a difference in the disclosure of abuse experience
among women who were attending an Emergency Department (ED) or
were located at a University Square (US).
Methods and data: Cross sectional research design was used. Data were
collected at the same time in 2009 over a period of 9 months from N=306
women ranging in age from 18-67 years (n=166 at the US and n=140 at
the ED).
Results: A significantly higher proportion of the women at the ED
reported that they were victims of IPV in their current marital partner
relationship and scored higher on the WAST total scale than the
women at the US. This gave a clear indication that the women at the
ED experienced significantly more IPV in their current marital/partner
relationship compared to the women at the US.
Conclusions: Identifying IPV in primary and in clinical settings might,
therefore, function as a protective factor if these women are offered app-
ropriate first response and interventions.
E 135 Það sem skiptir mig máli í skólamötuneytinu
Unnur Björk Arnfjörð1,2, Ragnheiður Júníusdóttir1,2, Ingibjörg Gunnarsdóttir2, Anna
Sigríður Ólafsdóttir1
1Menntavísindasviði Háskóla Íslands, 2rannsóknastofu í næringarfræði við matvæla- og
næringarfræðideild Háskóla Íslands og Landspítala
ubj@hi.is
Inngangur: Skólamötuneyti eru nokkuð ný af nálinni hér á landi en
það var fyrst árið 1995 sem var sett í lög að nemendur ættu að eiga kost
á málsverði í skóla. Árið 2008 var tilgreint að málsverðir ættu að vera
í samræmi við opinberar ráðleggingar um fæðuval og næringargildi.
Lítið er vitað um viðhorf nemenda til skólamáltíða hérlendis sem
erlendis.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var hluti stærri rannsóknar sem
nefnist Skólamáltíðir á Norðurlöndum: Heilsuefling, frammistaða og hegðun
grunnskólanemenda (ProMeal). Alls tóku 220 nemendur þátt í íslenska
hluta rannsóknarinnar úr 6 grunnskólum af höfuðborgarsvæðinu.
Viðtöl voru tekin við 90 börn sem valin voru af handahófi, jafnmargar
stelpur og strákar. Fimm börn voru í hverjum hópi og voru þeir kyn-
skiptir. Viðtölin voru tekin upp á myndbandstökuvél og hljóðrituð. Í
viðtölunum var leitast við að ná fram viðhorfum barnanna tengdum
skólamáltíðunum og hvað það var sem skipti þau mestu máli varðandi
þær.
Niðurstöður: Börnin höfðu sterkar skoðanir á skólamötuneytunum og
matarumhverfi sínu. Mörg nefndu að bæta þyrfti hljóðvist því mikill
hávaði væri í matsalnum. Einnig ræddu þau líðan sína í matsalnum sem
og sætaskipan og borðbúnað. Mörg börn vildu fá að skammta sér sjálf