Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Blaðsíða 64

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
64 LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101
as well. Also all participants were briefly interviewed to obtain further
data about their health.
Results: The results demonstrate that individuals with MBLD are prone
to a variety of recurrent and severe infections. Results also indicate that
individuals with MBLD experience depression, anxiety and social isol-
ation. Repeated or constant pain and fatigue was also common among
the individuals.
Conclusions: MBL deficient individuals suffer from recurrent and
severe forms of infections as well as a range of clinical symptoms. This
suggests that the burden of MBLD in daily life may be considerable
which warrants further exploration.
V 21 Sjálfsöryggi kvenna á meðgöngu gagnvart fæðingu: Prófun
mælitækis
Hildur Sigurðardóttir, Irma Rán Heiðarsdóttir
Hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
hildusig@hi.is
Inngangur: Sjálfsöryggi kvenna á meðgöngu hefur verið rannsakað víða
um heim og rannsóknirnar leitt í ljós mikilvæga áhrifaþætti á skynjun og
úrvinnslu kvenna á fæðingarreynslunni. Einnig eru vísbendingar um að
erfið fæðingarreynsla geti verið kveikja að þróun áfallastreitueinkenna.
Tilgangur rannsóknarinnar var meðal annars prófun á íslenskri útgáfu
sjálfsöryggiskvarða Lowe (Childbirth Self Efficacy Inventory:CSEI).
Efniviður og aðferðir: Mælitækið sem ætlað er að mæla skynjað sjálfs-
öryggi kvenna gagnvart fæðingunni, hefur verið prófað víðsvegar um
heim og reynst réttmætt og áreiðanlegt. Það inniheldur fjóra undirkvarða
og mælir annars vegar viðhorf til úrræða í fæðingu fyrir konur almennt
(outcome expectancy) og hins vegar sjálfsöryggi þátttakenda gagnvart því
að geta nýtt sér úrræðin (efficacy expectancy). Rannsóknaraðferðin var
megindleg. Í samvinnu við Þóru Steingrímsdóttur yfirlækni mæðra-
verndar og ljósmæður í mæðravernd heilsugæslustöðva var leitað eftir
þægindaúrtaki barnshafandi kvenna (n=205).
Niðurstöður: Niðurstöður leiddu ljós að mælitækið var áreiðanlegt (α>
09). Við þáttagreiningu hlóð mest á tvo þætti (52%) sem endurspegluðu
annars vegar almennt viðhorf til úrræða og hins vegar sjálfsöryggi
kvennanna gagnvart úrræðunum. Marktækt hærri meðalheildarstig
komu fram á viðhorfum þátttakenda til úrræða almennt fyrir konur
samanborið við heildarmeðalstig viðhorfa er endurspegluðu sjálfsör-
yggi þeirra (p<0,001). Ekki fannst marktækur munur á sjálfsöryggi frum-
byrja eða fjölbyrja (p>0,05).
Ályktanir: Íslenska útgáfa mælistækisins CSEI reyndist áreiðanleg
og gæti því nýst til að meta sjálfsöryggi kvenna gagnvart fæðingunni.
Samkvæmt niðurstöðum þáttagreiningar mætti stytta kvarðann og nota
tvo undirkvaða í stað fjögurra þannig að hann næði yfir alla fæðinguna í
þess að mæla sérstaklega fyrir bæði fyrsta og öðru stigi fæðingar.
V 22 HIV á Íslandi 1983-2012
Hlynur Indriðason1, Sigurður Guðmundsson1,2, Bergþóra Karlsdóttir2, Arthur Löve1,3, Haraldur
Briem1,4, Magnús Gottfreðsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2smitsjúkdómadeild Landspítala, 3veirufræðideild Landspítala,
4Embætti landlæknis
hli4@hi.is
Inngangur: Markmið þessarar rannsóknar var að kortleggja faralds-
fræði HIV á Íslandi frá upphafi sem og að meta áhrif bættra lyfjameð-
ferða á veirumagn og fjölda CD4+ T-fruma í blóði.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn sem náði til allra með
þekkt HIV-smit á Íslandi árin 1983-2012. Klínískar upplýsingar, CD4+
T-frumutalningar, HIV-veirumagn, hlutfall seingreindra og virkni
andretróveirulyfjameðferðar voru borin saman eftir áratugum.
Niðurstöður: Í heild greindust 313 með HIV á Íslandi á árunum 1983-
2012, þar af 222 (71%) karlar og 91 (29%) kona. Flestir smituðust utan
Íslands (65%). Meðalnýgengi HIV var 3,7 en marktæk aukning varð
árin 2010-2012 (p=0,0113), tengt misnotkun lyfseðilsskylda lyfsins
metýlfenídats meðal sprautufíkla. Opinberum lyfjaávísunum þessa lyfs
fjölgaði úr 3,5 árið 2002 í 17,4 DDD/1.000 íbúa/dag árið 2012. Dánartíðni
alnæmis lækkaði um 70% frá fyrrri helmingi rannsóknarinnar til
þess síðari (p=0,0275). Hlutfall seingreindra lækkaði úr 74% fyrsta
áratug rannsóknarinnar í 36% á þeim þriðja (p=0,0001). Eftir 6 mánaða
andretróveirulyfjameðferð fjölgaði CD4+ T-frumum að meðaltali um
26 frumur/µl árin 1987-1995 (p=0,174), 107 frumur/µl árin 1996-2004
(p<0,0001) og um 159 frumur/µl árin 2005-2012 (p<0,0001). Á sama hátt
sást meiri lækkun á veirumagni árin 2005-2012 en 1996-2004 (p<0,0001).
Ályktanir: Nýgengi HIV hélst hlutfallslega lágt til ársins 2010 og jókst
þá marktækt vegna útbreiðslu HIV í hópi sprautufíkla. Mikill meirihluti
HIV smitanna átti sér stað erlendis. Með bættri lyfjameðferð á CD4+
T-frumur og veirumagn í blóðvökva hefur alnæmisgreiningum og
dauðsföllum vegna alnæmis fækkað frá því sem mest var.
V 23 Einangrun og rannsókna á tjáningu fjögurra óþekktra
CC-flakkboða hjá bleikju (Salvelinus alpinus, L.)
Hörður Ingi Gunnarsson1, Stefán Ragnar Jónsson1, Jóhannes Guðbrandsson2, Arnar
Pálsson2, Valgerður Andrésdóttir1, Bjarnheiður K. Guðmundsdóttir1,3
1Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum, 2Líffræðistofnun Háskóla Íslands,
3læknadeild Háskóla Íslands
hig33@hi.is
Inngangur: Flakkboðar samhæfa hið feikilega flókna samspil efnaboða
sem þarf til að ræsa og viðhalda ónæmissvari hryggdýra. CC-flakkboðar
eru stærsti undirflokkur flakkboða. Bakterían Aeromonas salmonicida
undirteg. achromogenes (Asa) veldur kýlaveikibróður hjá bleikju. AsaP1
er eitraður aspzincin málmpeptíðasi og sýkiþáttur, sem Asa seytir.
Markmið rannsóknarinnar var að finna gen í genamengi bleikju, sem tjá
flakkboða og kanna tjáningu þeirra hjá bleikju sem sýkt er með Asa eða
AsaP1 neikvæðu stökkbrigði bakteríunnar.
Efniviður og aðferðir: Genaraðir CC-flakkboða úr bleikju voru fundnar
með því leita í umritasafni (transcriptome) úr bleikju með raðir úr skyld-
um tegundum sem mót. AA raðir gena voru bornar saman með BLASTP
forritinu. Bleikja (n=30) var sýkt með böðun í vatni með 0,35% seltu með
eða án bakeríulausnar í eina klukkustund. Sýni úr framnýra voru tekin
24 klst; 72 klst og 7 dögum eftir böðun. Magnbundið rauntíma PCR-próf
(RT-qPCR) var notað til að kanna tjáningu genanna í sýnunum.
Niðurstöður: Alls voru einagruð 4 byggingargen CC-flakkboða, sem
greindust til fjölskyldna: CC-8; CC-19; CC-20; og CC-25. Öll genin tjáðu
forveraprótein flakkboða.
Tjáningu CC-19 var stjórnað af sýkingu og tjáning var meiri hjá fiski
sem sýktur var með AsaP1 neikvæðum stofni. CC-8 var mest líka tjáð
fiski sýktum með stökkbreyttu bakteríunni. Öll meðhöndlun hafði áhrif
á tjáningu CC-20, en tjáningu CC-25 var ekki sem stjórnað við aðstæðu
tilraunarinnar.
Ályktanir: Fjögur áður óþekkt gen sem tjá flakkboða hjá bleikju voru
skilgreind og fyrsta stigs bygging forstigspróteina flakkboðanna greind.