Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Blaðsíða 29

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101 29
Inngangur: Langvinn lungnateppa (chronic obstructive pulmonary
disease, COPD) einkennist af súrefnisskorti í meginslagæðum.
Sjúkdómurinn getur því mögulega skert súrefnisflutning til sjónhimn-
unnar og súrefnismettun sjónhimnuæða. Markmið rannsóknarinnar var
að vita hvort mæling á súrefnismettun í sjónhimnuæðum sé áreiðanleg
aðferð við mat á súrefnisskorti í meginslagæðum og hvort súrefnisgjöf
hækki súrefnismettun í sjónhimnu fólks með langvinna lungnateppu.
Efniviður og aðferðir: Sjónhimnusúrefnismælirinn samanstendur af
augnbotnamyndavél, stafrænum myndavélum og ljósdeili. Mælirinn
tekur tvær myndir af sama svæðinu samtímis við 570nm og 600nm.
Sérhannaður hugbúnaður reiknar ljósþéttnihlutfallið sem er í öfugu
hlutfalli við súrefnismettun blóðrauðans. Þátttakendur voru 11 ein-
staklingar með langvinna lungnateppu á alvarlegu stigi (stig 3 og 4),
með varanlega þörf fyrir súrefni. Reiknað var meðaltal súrefnismettunar
sjónhimnuæða hægra augans, bæði með og án súrefnis. Niðurstöðurnar
voru bornar saman og gerður samanburður við súrefnismettun frá
fingri (pulse oximeter) og blóðsýni frá sveifarslagæð.
Niðurstöður: Meðaltal súrefnismettunar í slagæðlingum sjónhimnunn-
ar við súrefnisgjöf mældist 91±5% (meðaltal ± staðalfrávik) en 89±5%
10 mínútum eftir að súrefnisgjöf var hætt (p=0,008, n=0, parað t-próf).
Við súrefnisgjöf mældist súrefnismettunin í bláæðlingum 46±12% en
43±13% eftir að súrefnisgjöf var hætt (p=0,03). Ekki var marktæk breyt-
ing á mismuni súrefnismettunar í slag- og bláæðlingum (AV difference)
með og án súrefnis (p=0,6). Ekki reyndist marktækur munur á mæl-
ingum í sjónhimnu, án súrefnisgjafar, samanborið við fingur- (p=0,34)
og slagæðamælingar (p=0,07).
Ályktanir: Súrefnisgjöf hækkar súrefnismettun í sjónhimnuæðum
fólks með langvinna lungnateppu á alvarlegu stigi. Súrefnismeðferð
hefur ekki áhrif á mismun súrefnismettunar í slag- og bláæðlingum.
Sjónhimnusúrefnismælirinn nemur lækkun á súrefnismettun í sys-
temísku blóðrásinni.
E 67 Bronchial basal cells acquire mesenchymal traits in Idiopathic
Pulmonary Fibrosis and in culture
Hulda R. Jónsdóttir1,2, Ari Jón Arason1,2, Ragnar Pálsson1,2,4, Sigríður Rut
Franzdóttir1,2, Tómas Guðbjartsson3,7, Helgi J. Ísaksson4, Gunnar Guðmundsson5,6,
Þórarinn Guðjónsson1,2, Magnús Karl Magnússon1,2, 6
1Stem Cell Research Unit, Biomedical Center, Faculty of Medicine, University of Iceland,
2Department of Laboratory Hematology, Landspítali University Hospital 3Departments of
Cardiothoracic Surgery, Landspítali University Hospital, 4Pathology, Landspítali University
Hospital, 5Respiratory Medicine and Sleep, Landspítali University Hospital, 6Department
of Pharmacology and Toxicology, Faculty of Medicine, University of Iceland, 7Faculty of
Medicine, University of Iceland
aja1@hi.is
Introduction: Idiopathic pulmonary fibrosis (IPF) is a progressive inter-
stitial lung disease with high morbidity and mortality. The cellular so-
urce of the fibrotic process is currently under debate with one suggested
mechanism being epithelial-to-mesenchymal transition (EMT) in the
alveolar region.
Methods and data: In this study we show that bronchial epithelium
overlying fibroblastic foci in IPF contains a layer of p63 positive basal
cells while lacking ciliated and goblet cells. This basal epithelium shows
increased expression of CK14, Vimentin and N-cadherin while retaining
E-cadherin. The underlying fibroblastic foci showed both E- and
N-cadherin positive cells. To determine if p63 positive basal cells were
able to undergo EMT in culture we treated VA10, a p63 positive basal
cell line, with the serum replacement UltroserG™.
Results: A subpopulation of treated cells acquired a mesenchymal
phenotype, including an E- to N- cadherin switch. After isolation, these
cells portrayed a phenotype presenting major hallmarks of EMT (loss of
epithelial markers, gain of mesenchymal markers, increased migration
and anchorage independent growth). This phenotypic switch was
prevented in p63 knockdown cells.
Conclusions: In conclusion, we show that bronchial epithelium overly-
ing fibroblastic foci in IPF lacks its characteristic functional identity,
shows increased reactivity of basal cells and acquisition of a partial EMT
phenotype. This study suggests that some p63-positive basal cells are
prone to phenotypic changes and could act as EMT progenitors in IPF.
E 68 Sterameðferð á fyrirburum með erfiðan lungnasjúkdóm
Erna Hinriksdóttir1, Þórður Þórkelsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Barnaspítala Hringsins Landspítala
erna91@gmail.com
Inngangur: Fyrirburar með vanþroskuð lungu fá margir sterameðferð
til þess að ná þeim af öndunarvél og/eða minnka súrefnisþörf þeirra.
Ekki er ljóst hvort ávinningurinn af sterameðferð í æð sé nægur til að
vega upp á móti hugsanlegum aukaverkunum meðferðar. Markmið
rannsóknarinnar var að svara eftirfarandi rannsóknarspurningum: 1.
Veldur sterameðferð því að súrefnisgjöf barnanna minnkar og þau kom-
ast fyrr af öndunarvél? 2. Hver eru áhrif steragjafar á vöxt barnanna,
blóðsykur, tíðni sýkinga og líkur á heilalömun?
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn tilfellaviðmiðarann-
sókn á fyrirburum á vökudeild Barnaspítalans sem á árunum 1989-2014
fengu sterameðferð í æð (n=46) eða á úðaformi (n=37) við erfiðum
lungnasjúkdómi. Viðmið voru pöruð við tilfelli á meðgöngulengd og
fæðingarári.
Niðurstöður: Marktæk lækkun varð á súrefnisþörf barna sem fengu
stera í æð eða á úðaformi fyrstu dagana eftir að meðferð hófst, en ekki
hjá viðmiðum. Marktækt fleiri tilfelli en viðmið þurftu öndunarvéla-
meðferð við upphaf steragjafar í æð, en ekki 5 dögum síðar. Marktækt
minni þyngdaraukning varð hjá tilfellum sem fengu stera í æð en við-
miðum á meðferðartímabilinu, en við 35 og 40 vikna meðgöngualdur
var þó ekki marktækur þyngdarmunur milli hópa. Ekki reyndist mark-
tækur munur á blóðsykurstyrk, né tíðni sýkinga eða heilalömunar milli
hópanna.
Ályktanir: Sterameðferð í æð og á úðaformi minnkar súrefnisþörf fyrir-
bura með erfiðan lungnasjúkdóm og steragjöf í æð flýtir því að börnin
náist af öndunarvél. Steragjöf í æð dregur tímabundið úr þyngdar-
aukningu barnanna, en ekki þegar til langs tíma er litið. Því virðist
réttlætanlegt að nota stera við erfiðum lungnasjúkdómi hjá fyrirburum.
E 69 Hjálparþættir Vif próteina
Stefán Ragnar Jónsson1, Nicky Mietrach1, Josh Kane2, Nevan Krogan2, Reuben S.
Harris3, Valgerður Andrésdóttir1
1Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum, 2Department of Molecular and Cellular
Pharmacology, University of California, 3Department of Biochemistry, Molecular Biology and
Biophysics, University of Minnesota
stefanjo@hi.is
Inngangur: Lífverur hafa frá örófi alda þróað með sér varnir gegn
retróveirusýkingum. Dæmi um slíkt eru APOBEC3 próteinin en þau
eru fjölskylda cytósín deaminasa sem geta hindrað retróveirur og retró-
stökkla með því að afaminera cýtósín í úrasil í einþátta DNA á meðan
á víxlritun stendur og valda þannig G-A stökkbreytingum í erfðaefni
veirunnar. Lentiveirur hafa þó mótleik við þessu, veirupróteinið Vif sem