Læknaneminn - 01.09.1981, Side 29

Anorexia nervosa
Vilhelmína Haraldsdóttir læknanemi
Grein þessi er byggð á verkefni, sem höfundur gerði á námskeiði í geðlœknisfrœði vorið 1981.
Anorexia nervosa er ástand, sem einkennist af því,
að viðkomandi hættir að borða, þyngdin hrapar nið-
ur og blæðingar hætta. Hægðatregða, aukinn hár-
vöxtur, blámi á útlimum, hyperaktivitet, bradycardia
°g hypotension gera einnig oft vart við sig.
aynosa
Feighner hefur sett fram eftirfarandi atriði sem
grundvöll fyrir greiningu á anorexia nervosa:
A) Aldur undir 25 ára.
B) Lystartap með þyngdartapi á 25% eða meira af
líkamsþunga.
C) Brengluð afstaða gagnvart mat, áti og þyngd,
vinnur gegn hungrinu og skynseminni. Viðkom-
andi fer því að neita sér um mat og verður á-
nægður þegar hann grennist. Löngun til að verða
grönn/grannur og óvenjuleg meðhöndlun á mat.
D) Enginn annar læknisfræðilegur sjúkdómur til
staðar sem getur valdið lystarleysi og þyngdar-
tapi.
E) Yfirleitt enginn annar geðsjúkdómur til staðar.
F) A. m. k. tvö af eftirtöldum ariðum þurfa að vera
til staðar:
1) Bulimia = aukin græðgi í mat.
2) Lanugo = aukinn hárvöxtur á líkama.
3) Amenorrhea = blæðingar hætta.
4) Hyperaktivitet = ofvirkni.
5) Bradycardia undir 60/mín.
6) Uppköst.
Stundum eru svonefnd „breytt Feigner krítería“
notuð til sjúkdómsgreiningar. Þau eru eins nema
hvað í síðasta liðnum er nú krafist fjögra atriða af
átta:
1) Hyperaktivitet.
2) Sjálfsköpuð uppköst eða notkun hægðalyfja.
3) Brengluð mynd af eigin líkama.
4) Saga um að hafa verið of feit(ur).
5) Amenorrhea.
6) Brengluð líkamsskynjun, svo sem að skynja
ekki þreytu og hungur.
7) Hugurinn bundinn við mat svo sem mikil elda-
mennska, kaloríureikningar, og inn á milli
mikil matgræðgi.
8) Ótti við offitu.
Það er svo annað mál, að myndin, sem blasir við
þegar komið er með sjúklinginn til læknis, er oft all-
frábrugðin jtví sem halda mætti af ofannefndum atr-
iðum. Viðkomandi er oftast hress og finnst ekkert
vera að sér. Oft reyna þeir að fela einkenni sín, t. d.
þurfa uppköst, ofvirkni og brengluð afstaða til eigin
líkama ekki að koma fram strax. Það sama er að
segja urn hræðslu við að fitna aftur. Einnig virðist
fjölskyldan oft afneita vandamálinu þar til í óefni er
komið.
Tíðni
Crisp segir í grein sinni um anorexia nervosa frá
1969, að þetta sé sjaldgæft ástand. Hins vegar segir
hinn sami Crisp í grein frá 1979, að anorexia ner-
vosa sé ná algengt ástand og að skýrslur 'hafi leitt í
ljós aukningu á nýgengi á síðustu tveimur áratugum.
Hann segir, að skýrslur frá skólaheilsugæslu í Bret-
landi hafi sýnl algengi á slæmum tilfellum 1/100
stúlkna í einkaskólum og 1/250 í opinberum skólum.
Þennan mismun segir hann skýrast af því, að þetta
ástand sé algengast í millistéttum. Crisp segir einnig,
að það séu án efa til mörg vægari tilfelli, sum hafi
verið þannig lengi, en önnur eigi eftir að þróast yfir
í það að verða verri.
Öllum ber saman um að þetta ástand sé mun al-
gengara hjá stúlkum en piltum. Crisp segir hlutfallið
vera 10-20/1 og við athugun á 1781 tilfelli, sem
greint var á Mayo Clinic á árunum 1944-75, kom í
ljós, að 91% voru konur og 9% karlar.
læknaneminn
27