Læknaneminn - 01.09.1981, Síða 56

Mynd 21. Mycetoma lob. sup. si.n. (Fertugur maður með svepp ojan í gamla berkla.) „Boltinn“ kemur vel jram í sneiS-
myndinni.
kennast af liolubreytingum í lungum, svo sem poly-
cystisk lungu eða cystulungu, kongenit lobært em-
fysem og seqvestrerað lunga, en það einkennist af
slímifylltum holrúmum (oftast basalt í vi. lunga),
einnig „vanishing lung“, berkjuvíkkun og fibrosis
cystica, en báðir síðast nefndu sjd. eru oft taldir til
býkúpulunga (honeycumb lung, Wabenlunge), sem
raunar er aðeins röntgenologisk diagnosa, ákveðið
röntgenologiskt mynstur, sem kemur fram við ýmsa
aðra sjúkdóma m. a. histiocytosis X, tuberös scler-
osis, scleroderma, rheumatoid arthritis o. fl.
Loftbrjóst
Þegar loft kemst inn í pleuraholið og safnast þar
fyrir, er það nefnt loftbrjóst eða pneumothorax og
er það ekki alltaf auðgreint: milli brjóstveggjarins
og lungans má þá greina misbreitt bil eða belti, þar
sem engan lungnavef er að sjá, engar æðar eða
strengi, aðeins rifin, en er að öðru leyti tómt, svart
rúm (sjá mynd 22). Það takmarkast vanalega af
fínni hvítri línu inn á við og er bún yfirborð lung-
ans. Lungað fellur meira eða minna saman inn að
hilus, hversu mikið fer eftir magni þess lofts, sem
inn hefur komist, þrýstingi þess í pleuraholi, elasti-
citeti lungans og samvöxtum. Þrýstingurinn í pleura-
holi, sem normalt er negatifur, getur orðið jafn eða
jafnvel meiri heldur en í berkjunum (positifur), ef
einstefnuloki myndast. Lungað fellur þá alveg sam-
an og hjarta og barki færast yfir til hinnar hliðar-
innar, er þá talað um tensjóns- (eða ventil) pneumo-
thorax. Hann getur orðið lífshættulegur. Samhliða
loftbrj ósti myndast oft vökvi í pleuraholi og ef um
lítið loflbrjóst er að ræða getur vökvinn verið eina
merkið. Vegna loftsins er vökvaborðið lárétt. Ef um
meiri háttar vökvasafn og loft er að ræða kemur
fram hin sérstæða mynd hydropneumotlioraxins, þar
sem lárétt vökvaborð skilur milli loftsins að ofan og
vökvans að neðan. Sé loftið mjög lítið og engan
vökva að sjá getur verið nær ógerningur að greina
það. Loftið leitar upp, liggur því yfir apex, ef sjúkl.
stendur eða situr. Getur þá hjálpað að taka mynd-
ina í djúpri útöndun. Hliðarlegumynd þar sem veika
hliðin snýr upp getur líka hentað, en þá er loft næst
undir síðunni. Loft getur lokast inni milli viscerölu
og parietölu pleurablaðanna. Slíkt staðbundið loft-
brjóst er oft ovoid í lögun, liggur fast að hrjóst-
veggnum og er vel afmarkað frá lunganu af ívið
þykknaðri pleura viceralis. Stundum má sjá sam-
vaxtastrengi í gegnum loftið og myndist vökvi í rúm-
inu fáum við vökvaborð og getur þá greiningin verið
erfið frá vökvafylltri holu eða ígerð. Erfill getur ver-
ið að greina loftbrjóst frá stórri emfysemblöðru,
cystu eða jafnvel hernieruðum maga. Tensjóncysta
sem liggur utantil er einkum varhugaverð. Innilokað
54
læknaneminn