Úrval - 01.02.1967, Blaðsíða 65

BREYTT VIÐHORF
63
doði í kúm er orðinn sjaldgæfur
móts við það sem áður var.
Þetta eru miklar framfarir, en
samt er hið helzta ótalið, að nú er
unnt að koma í veg fyrir marga af
þeim sjúkdómum, sem áður ollu
mönnum svo miklum þjáningum.
Allir vita að nú er unnt að bólu-
setja gegn barnaveiki, kíghósta og
ginklofa, enda eru þessir sjúkdómar
orðnir sjaldgæfir. Fyrir ekki all-
löngu var svo farið að bólusetja
gegn lömunarveiki, og nú er einn-
ig bólusett gegn mislingum.
A einu sviði læknisfræðinnar er
gleðilegra tíðinda að vænta, þó að
seint hafi gengið, en það eru
krabbameinslækningar. Áður (og
enn) var það helzt von læknisins
að finna sjúkdóm þennan í byrjun.
Dr. Richard Doll segir í nýlegri
grein í British Medical Journal að
á síðustu þrjátíu árum hafi krabba-
mein hjá konum verið á hægu en
stöðugu undanhaldi í Englandi og
Wales, á öllum aldursskeiðum. Og
sé krabbamein í lungum undan skil-
ið, þá er hið sama að segja um
karlmenn í þessum löndum. En því
miður hækkar talan mjög ef
lungnakrabbi er talinn með.
Hver veit nema nú sé þess
sé skammt að bíða, að hið lang-
þráða meðal finnist. Líklegra er
þó að tilraunir okkar til að koma
í veg fyrir sjúkdóminn verði sig-
ursælli en tilraunirnar til að lækna.
Nú orðið vitum við hvernig á að
koma í veg fyrir flestar tegundir
lungnakrabba. Við vitum að maga-
krabbi er fjórum sinnum algengari
í Finnlandi en meðal hvítra manna
í Bandaríkjunum. Krabbamein í
ristli er fjórum sinnum algengara
í Skotlandi en í Finnlandi. En við
vitum ekki hvernig á þessu stend-
ur. Ástæðurnar hljóta að vera mis-
munur á löndum, loftslagi, matar-
æði eða lífsvenjum. Þegar ástæð-
urnar eru fundnar, má ætla að unnt
verði að koma í veg fyrir þessar
tegundir krabbameins.
Unnt er að finna krabbamein í
leghálsi nokkrum árum áður en
það fer að vaxa, með því að taka
sýnishorn. í því má finna frumur,
sem eiga fyrir sér að breytast í
krabbameinsfrumur, ef ekkert er
að gert. Ef sýnishorn er tekið á
fimm ára fresti, hjá öllum konum
á aldrinum þrjátíu og fimm ára til
fimmtugs, má koma algerlega í
veg fyrir að krabbamein í leghálsi
verði konunum að líftjóni. Þessar
frumur, sem auðþekkjanlegar eru,
finnast líka í öðrum tegundum
krabbameins, sem er að búa um
sig, t.d. í lungum, og má venju-
lega koma í veg fyrir meinið, ef
sjúklingurinn hættir að reykja. En
þegar meinið er farið að vaxa, er
of seint að hætta að reykja.
Sumar tegundir krabbameins eru
háðar hormónum. Nú er unnt að
hafa hemil á þessum tegundum með
því að gefa gagnstæð hormón, eða
að taka burt kirtilinn sem fram-
leiðir hormónið sem veldur vexti
krabbameins. Krabbamein í blöðru-
hálskirtli og brjóstum kvenna má
lækna með þessum ráðum. Auk þess
eru til efni sem eitra krabbameins-
frumurnar í einstaka tegundum
meinsins, og x-geislar sem drepa
krabbameinsfrumur.
Stöðugar rannsóknir fara fram