Úrval - 01.03.1968, Blaðsíða 11

FJÖLBREYTT NOTAGILDI GLERS
9
blandað er saman kalki, sóda og
sandi og blandan hituð nægilega,
myndast hrátt gler. Efnabreyting-
arnar eru það fábrotnar og magn
efnanna, sem til glermyndunarinn-
ar þarf svo mikið, að ef jörðin
eyddist einhvern tíma í eldi, yrði
hún að lokum að risastórri glerkúlu.
í smásjá kemur í Ijós, að hegðun
einda glerefnisins er mjög sjálfstæð.
Ólíkt flestum öðrum efnum er nið-
urröðun glermólikúlanna mjög
óregluleg. Þau raðast ekki niður
eftir neinu sérstöku sniði. Þessi
einkennilega uppbygging efnisins
veldur því, að auðveldlega má
blanda öðrum efnum saman við það
og gjörbreyta þannig eðli þess.
í kringum aldamótin söfnuðu
bandarískar fjölskyldur gömlum
flöskum, glösum og öðrum glerhlut-
um, sem orðið höfðu purpurarauðir
á því að vera lengi í sól. Þar sem
niðurröðun glermólikúianna er mjög
óregluleg, hafa vísindamenn gert
tilraunir með ýmis efnasambönd til
að líkja eftir áhrifum sólarinnar á
glerið. Og upp úr tilraununum varð
til ljósnæma glerið sem myndar
smæstu fyrirmyndir. Þessa glerteg-
und má nota við prentiðnað.
Skylt þessari glertegund er gler-
ið, sem dökknar í sól og hleypir
þannig minni birtu í gegn, en lýsist
svo aftur, þegar skyggja tekur og
verður sem venjulegt gler. Enn
sem komið er hefur aðeins verið
hægt að nota þessa glertegund í sól-
birtugleraugu, þar sem bykkar rúð-
ur eru iengi að lýsast aftur. En
unnið er stöðugt að því að endur-
bæta glerið og brátt má búast við,
að lausn finnist. Mun það þá verða
til margra hluta nýtilegt. Gluggar
verða sem sjálfvirk gluggatjöld,
dökkna eða lýsast í hlutfalli við
birtuna úti.
Einn furðulegasti eiginleiki nýja
glersins uppgötvaðist af hreinni
tilviljun. Vísindamaður einn hafði
skilið ljósnæma glerplötu eftir inni
í ofhituðum ofni. En þegar hann
dró glerplötuna varlega út úr ofn-
inum missti hann hana á gólfið. í
stað þess að brotna skoppaði glerið
á gólfinu. Við hitann hafði það
styrkzt, og nú er þessi tegund glers
notuð í eldflaugatrjónur, þar sem
það þolir hinn gífurlega hita, sem
myndast þegar eldflaugin kemur
aftur inn í gufuhvolfið. Einnig er
glerið notað í rafeindastjórntæki
eldflauga.
Rannsóknir á fjölbreyttari notk-
un sterks glers benda til, að í fram-
tíðinni verði íbúðarhús byggð úr
gleri. Þegar hefur það verið notað
í veggi á litlum húsum. Ekki þarf
að mála það, því að það er litað um
leið og það er búið til. í rigningu
skolast óhreinindi af og verður
glerið þá sem nýtt.
Þá er unnið að framleiðslu nýrr-
ar glertegundar, sem á að auka ör-
yggi í bifreiðum. Slysarannsóknir
sýna, að alvarlegustu meiðslin í
sambandi við framrúðuna verða
ekki þegar bílstjóri eða farþegar
fara með höfuðið í gegnum rúðuna,
heldur þegar þeir rykkjast til baka
í gegnum gatið á rúðunni. Skerast
þeir þá oft illa. Átti þetta sér ekki
síður stað með vandað öryggisgler.
Ekki yrði það til bóta, þótt fram-
rúðurnar yrðu úr hörðu, óbrjótan-
legu gleri, en nú hefur loksins tek-