Úrval - 01.03.1968, Blaðsíða 17

HIÐ STÓRFENGLEGA . . .
15
bragði séð, en þetta hefur mikla
þýðingu fyrir okkur. Nú höfum við
öðlazt nýja von, fengið ný tækifæri,
njótum svo margs, sem við urðum
að fara á mis við áður.“
Stórkostlegur frumleiki í hugsun
og framkvæmd einkennir allt sviss-
neska samgöngukerfið hvert sem
litið er. Við skulum taka sem dæmi
vagnana, sem dregnir eru í taug.
Tveir vagnar eru tengdir við sömu
taugina. Sá, sem er að fara niður
fjallshlíðina, hjálpar um leið til
þess að draga hinn upp. Flestir
ganga fyrir rafmagni, en þó ekki
allir. Á einum stað fylla fjallalækir
vatnsgeyma á þaki vagnsins. Og
þegar vagninn fer niður í móti,
dregur hann hinn vagninn upp. Þeg-
ar vagninn er kominn niður, er
„kj ölfestunni" kastað, þ. e. vatnið
látið streyma úr geymunum, og um
leið eru geymar vagnsins, sem er
uppi á fjallinu, fylltir af vatni.
Svisslendingar hafa orðið að
greiða þessi verkfræðilegu undur
dýru verði, bæði hvað snertir fjár-
magn, strit og jafnvel einnig manns-
líf. Jarðgangalagning hefur kostað
mörg mannslíf. 177 menn misstu
lífið við lagningu Sankti Gotthards-
jarðganganna, en þau eru helzti
j árnbrautartengiliðurinn milli Norð-
ur-Evrópu og ftalíu.
Hin stórfenglegu Lötschbergjarð-
göng kostuðu líka fjölmörg manns-
líf. Verkfræðingar álitu loft jarð-
ganganna vera nægilega sterkt til
þess að halda í skefjum fljóti, sem
rann uppi yfir þeim. En svo reynd-
ist ekki, því að það fór allt úr skorð-
um við sprengingu eina mikla, sem
gerð var í jarðgöngunum. Þúsund-
ir tonna af vatni og leðju streymdu
inn í jarðgöngin og fylltu spöl, sem
var % úr mílu, og króuðu jafn-
framt inni 25 menn, sem voru þar
að störfum. Það var alveg vonlaust
verk að reyna að ná mönnunum
iifandi út. Leðjan innsiglaði gröf
þeirra, og legu jarðganganna var
breytt.
Eitt erfiðasta viðfangsefnið var að
leggja stórkostlega tannhjólabraut
upp hið geysiháa og bratta Jung-
fraufjall. Endastöðin efst uppi, sem
er neðanjarðar og höggvin í kletta,
er í 11.333 feta hæð. Og það er hægt
að stíga þar út og fara á skauta
og skíði, jafnvel að sumarlagi. Það
tók 16 ár að leggja ein göngin, sem
eru 5 mílur á lengd.
Það var ekki síður þrekvirki að
byggja hinar ýmsu brýr og undir-
stöðugrindur, en það var þörf fyrir
meiri fjölda þeirra en nokkru sinni
hafði áður þekkzt. Á einni 53 mílna
langri járnbrautarlínu eru um 2
brýr að meðaltali á hverri mílu.
Þriðj ungur Lötschbergj árnbrautar-
línunnar (Thu-Brig) liggur annað
hvort í göngu gegnum fjöll eða á
himinháum brúm yfir gljúfur og
dalverpi. Á einni leiðinni stefnir
lestin í suðurátt yfir undirstöðu-
grindur, sem eru í slíkri himin-
gnæfandi hæð, að maður tekur and-
köf. Síðan fer hún inn í fjall og þar
í hringi, sem liggja sífellt upp í móti,
líkt og gormur, og svo stefnir hún
svo í norðurátt aftur, þegar út úr
jarðgöngunum kemur.
Það er erfitt að halda öllu þessu
risavaxna samgöngukerfi í starf-
hæfu ástandi. Aurskriður og snjó-
skriður eru verstu óvinirnir. Árið