Úrval - 01.11.1975, Blaðsíða 40

38
ÚRVAL
aði og lagði áherslu á hinn geysilega
mikilvæga þátt nauðsynjar eða forlaga
í sköpun gæfu og ógæfu mannanna.
Hugleiðið val Jesú á hinum tólf
lærisveinum. Sem maður var Jesús
gæddur töframætti óskeikular innsýn-
ar. Þegar hann valdi lærisveinana tólf,
stofnaði hann sér í þá óhjákvæmilegu
hættu, að hann kynni að velja rangt.
Og við að velja rangt, safnaði hann
hræðilegum glóðum forlagaelds að
höfði Júdasar Ískaríots. Slík áhætta er
óhjákvæmilegur þáttur þeirra að-
stæðna, sem maðurinn býr við.
Allir píslarvottar bera einnig á viss-
an hátt sök á sekt morðingja sinna,
því að það er boðskapur píslarvotts-
ins, sem leysti úr læðingi árásarhneigð
morðingjans.
Var það rétt, var það í samræmi við
sannan bróðurkærleika og umburðar-
lyndi að vekja óhaggandi fjandskap
æðsta prestsins eða að koma veikgeðja
rómverskum landstjóra í svo mikla
klípu, að hann hlaut að bregðast skyldu
sinni?
Jesús reyndi ekki að flýja slík erfið
vandamál. Hann tók þeim sem nauð-
synlegum þætti mannlegrar tilveru. Það
var ekki um að ræða neinn töframann
í himinhæðum, sem leyst gæti hann
úr óhjákvæmilegri klípu. Og er hann
var að dauða kominn á krossinum,
fann hann svo sárt til þessa mikla
vanda, að hann hrópaði: ,,Guð minn,
guð minn, hví hefur þú yfirgefið mig:>“
Hvernig getur myrkur þeirrar klípu,
§em maðurinn er í og Jesús mátti einn-
ig þola, verið tæki hins undursamlega
ljóss guðs? Við skulum nota eitthvað
kunnuglegt sem dæmisögu.
Listamaðurinn, hvort sem hann er
ljóðskáld, málari eða myndhöggvari, á
ekki annarra kosta völ en að sætta sig
við takmarkanir síns sérstaka listtján-
ingðarforms. Kröfur hljómfallsins binda
hendur ljóðskáldsins. Hinn flati flöt-
ur málarastrigans og eiginleikar lit-
anna takmarka tjáningu málarans.
Harka steinsins bindur hendur mynd-
höggvarans. En listamaðurinn notfærir
sér einmitt þessar óhjákvæmilegu
staðreyndir sem tæld til þess að vinna
listrænan sigur — til sköpunar ljóðs,
málverks eða höggmyndar. Þegar lista-
maðurinn sætti sig við óhjákvæmileg-
ar staðreyndir, hefur hann um leið
sigrast á þeim og gert þær að tæki til
þess að öðlast sköpunarfrelsi sitt.
Það er þettá, sem Kristur gerði,
hvað snerti mannlegt líf og dauða.
Hann sætti sig við allar hinar hörku-
legu og óhjákvæmilegu staðrevndir í
hinum óteljandi afbrigðum sínum. Og
við að sætta sig við þær sigraðist hann
jafnframt á þeim, gerði þær að þjón-
um sínum, svo að þær gerðu það, sem
hann vildi, að þær gerðu. Þær birtu
tign hins mikla kærleika guðs til mann-
anna. Hin fullkomna undirgejni Kirsts
við ánauð og takmarkanir mannlegrar
tilveru, sem birtist í dauða hans á
krossinum, er bið æðsta afrek, sem
dregur menn að honum og fær þá til
að segja: „Herra minn og guð minn.“
er sannleikur upprisu hans frá dauð-
um. Kristur vann sigur með því að