Úrval - 01.11.1975, Blaðsíða 115

KVIKASILFURSHARMSAGAN í ÍRAK
hefur varla nokkurt þorp sloppið.
Heilar fjölskyldur hafa þurrkast út.
Seinni hluta dags, stansaði ég á kross-
götum til að horfa á barnahóp, sex
til tólf ára, sem var að burðast við að
leika fótbolta. Pað var óhugnanleg
sjón. Pau skjögruðu um eins og þau
væru drukkin. Önnur börn horfðu á
sljóum augum, eða engdust í krampa-
flogum.
SÁÐKORN DAUÐANS. Segja má
að það sé kaldhæðni örlaganna, að Ir-
ak, þar sem steinaldarfólkið komst
fyrst upp á að rækta jörðina, skuli
eins og stendur vera ein af ófrjósöm-
ustu svæðum veraldar. Landið er herj-
að af þurrkum og bæði 1969 og 1970
brást uppskeran svo, að stór skortur
var á korni, bæði til sáningar og mann-
eldis handa hinum 10 miiljónum íbúa
íraks.
Hinn harðvítugi Baathflokkur
stjórnar írak. Hann hrifsaði völdin
1968 og ákvað að bændurnir skyldu
fá besta sáðkorn, sem fáanlegt væri
fyrir peninga. Og ekkert var betra en
undrahveitið mexipak. Petta rokdýra,
en með afbrigðum stórgjöfula hveiti-
afbrigði, hefur leikið aðalhlutverldð í
grænu byltingunni, sem ameríski nó-
belsverðlaunahafinn, Norman Borlaug
kom fram með, sem árangur af til-
raunastarfsemi við hveitikynbótastöð
Rockefellerstofnunarinnar í Mexikó.
Pað hefur gefið frábæran árangur víðs
vegar um heim og 30—40.000 tonn.
hefði verið meira en nóg handa frak.
En stjórnina dreymdi um metuppskeru
113
og pantaði 73.000 tonn. Pað var mesta
sáðhveitispöntun sögunnar.
Samkvæmt beiðni frá írak, var
hveitið úðað með metyl-kvikasilfri.
Þetta efni veitir örugga vernd gegn
sveppamorinu — kornsniglunum —
en notkun þess er bönnuð í mörgum
löndum, af því að eitrið kemst fyrr
eða seinna úr jarðveginum út í vatns-
æðarnar og að lokum í ár, stöðuvötn
og haf. Þannig getur það orðið hættu-
legt fólki og öllu dýralífi. En í þró-
unarlöndum verður að útrýma snigl-
unum eða deyja úr hungri og þess
vegna heldur írak áfram að úða sáð-
hveiti með kvikasilfri, þrátt fyrir
hörmulega reynslu.
Árið 1965 fengu mörg hundruð
bændur eitrun af lituðu sáðkorni og
1960 nokkur þúsund. Að minnsta
kosti 100 dóu af völdum þess.
Pegar Trade Carrier lcorn með fyrsta
farminn urðu alvarleg mistök við út-
hlutun kornsins. Stjórnvöld höfðu
pantað miklu meira en þörf var fyrir,
og nú vildi hún gera sig vinsæla með-
al bændanna, með því að láta þá fá
afgangskornið ókeypis. Þeir áttu að-
eins að skila stjórninni sama magni og
þeir fengu af uppskeru næsta árs. Hin
stóraukna uppskera, sem hlaut að
fylgja ókeypis sáðkorninu var ógnun
við hveitiverðið, svo að bændurnir
flýttu sér sem mest þeir máttu að
koma sínu eigin hveiti á markaðinn.
Menn seldu allt, sem þeir gátu við sig
losað, einnig vegna þess, að þeir sem
voru með tómar kornhlöður gátu
fengið svo miklu meira af innflutta