Goðasteinn - 01.09.1965, Blaðsíða 100

og þó einkum hinna, sem hvergi nærri koma en þykjast kunna ráð
við öllu.
Auðvitað hefur margt verið gagnrýnt skynsamlega í fræðslu-
málum okkar, og mörgu hefur þokað til betri vegar fyrir réttláta
og tímabæra gagnrýni. En mikið kveður alltaf að hinni tegundinni,
sem vill rífa niður og ata út, án sýnilegrar viðleitni til að benda á
betri úrræði í hinum ýmsu vandamálum á hverjum tíma.
Menntamál í landi okkar er umfangsmikið fyrirtæki og snerta
okkur öll beint og óbeint, þótt ekki væri annað en það, að kostn-
aðurinn við að halda uppi núverandi skólakerfi nemur árlega hart-
nær fjórðungi af útgjöldum ríkisins, er það eitt ærin ástæða til þess,
að allur þorri fólks, sem á annað borð hugsar um eitthvað meira
en brauð og leiki, láti sig mál þessi nokkru skipta. Skólaskyldan hjá
okkur verður bráðlega sextug, svo að segja má, að hún hafi nú
þegar slitið barnsskónum. Kynslóðirnar á undan okkur, sem byggðu
upp og efldu skólakerfið við kröpp kjör, hafa margt vel unnið, og
grundvöllurinn, sem við stöndum á í þessum efnum, er allmjög
traustur. Höfuðmarkmið skólaskyldunnar hefur ætíð verið að veita
öllum ungmennum landsins almenna undirstöðufræðslu, svo að sem
flestir gætu orðið hlutgengir og nýtir þegnar þjóðfélagsins, hver á
sínum vettvangi.
Nú liggur næst fyrir að spyrja, hvort okkur hafi tekizt þetta svo
vcl sem skyldi? Út í þá sálma vil ég helzt ekki fara, því að þá kann
mér að verða borin á brýn neikvæð gagnrýni, og hana ber að var-
ast. I stað þess kýs ég heldur að rifja upp nokkrar endurminningar
frá liðnum vetri, er ég dvaldist vestur í Bandaríkjunum um sex
mánaða skeið til að kynna mér skólamál þar í landi. Var þetta hinn
ánægjulegasti tími og harla lærdómsríkur. Alls mun ég hafa heim-
sótt um 50 skóla og menntastofnanir, og sumum skólanna kynntist
ég allnáið. Hjá því fór vitaskuld ekki þar vestra, að oft leitaði
hugurinn heim og þá gjarna til að bera saman, hvernig þar er
unnið að skólamálum og svo hér heima. Samanburður þessi var
stundum hagstæður fyrir okkur, en því miður mun þó oftar hafa
hallazt á hina hliðina. Skólar þeir, sem ég heimsótti, voru einkurn
framhaldsskólar, en einnig kom ég í allmarga barnaskóla.
Margt var það, sem vakti athygli mína í bandarískum skólum.
98
Goðasteinn