Læknaneminn - 01.04.2020, Side 55

R
itr
ýn
t
ef
ni
Fr
óð
le
ik
ur
5
5
á sleglahraða og flutterbylgjurnar verða
greinilegar. Einstaka sinnum sést 1:1
gáttaflökt sem getur gefið lífshættulegan
sleglahraðtakt en hættan er fyrst og
fremst til staðar hjá ungu fólki með
mikla sympatíkus örvun til dæmis við
hámarksáreynslu.
• Yfirleitt er auðvelt að rafvenda en erfitt
að hraðastilla vel með lyfjum þar sem
sleglahraðinn hoppar milli þess að vera
2:1, 3:1 og jafnvel 4:1 blokkað flökt.
Gáttatif (atrial fibrillation) (Mynd 10)
• Óreiðukennd rafboð í gáttinni.
• Óreglulega óreglulegur taktur.
• Hraðinn í gáttum: 350-500 slög/mín
og svokallaðar fibrillationsbylgjur á riti.
Þessar bylgjur eru stundum nokkuð
grófar og vel greinilegar og stundum
mjög fíngerðar - nánast flatneskja á riti
sem er talið endurspegla örvefsmyndun í
gáttinni.
• Hraðinn í sleglum er misjafn eftir því
hversu treg leiðnin er í AV-hnútnum og
hægt að hraðastilla með beta-blokkerum
(eða kalsíumganga-blokkerum).
Multifocal atrial tachycardia
• Sjaldséður óreglulegur taktur. Sést nánast
eingöngu hjá COPD sjúklingum í
öndunarbilun.
• Að minnsta kosti þrjár mismunandi gerðir
P-bylgja sem endurspegla fleiri en einn
fókus í gáttinni.
• Hraði: 100-200 slög/mín (stundum <100
slög/mín).
Paroxysmal atrial tachycardia
• Reglulegur taktur.
• P-bylgjan er yfirleitt nær QRS-
komplexinum en eðlilegt er (fókusinn er
neðar í gáttinni).
• Hraði: 100-200 slög/mín.
AV nodal reentrant tachycardia (AVNRT)
• Reglulegur hraðtaktur.
• Aukabraut í AV-hnútnum og hringsól
rafboða innan AV-hnútsins. Kemst í gang
af rétt tímasettu aukaslagi.
• Ef P-bylgjur sjást þá eru þær afturvirkar
(retrograde).
• Hraði: 150-250 slög/mín.
• Sjúklingurinn lýsir kláru „ON“, það er
að segja hjartað hraðar ekki á sér heldur
“hrekk ur í hraðtakt” og oftast kláru
„OFF“ þegar hjartað hrekkur aftur í sinus
(oft eftir örvun á flakktaug sem dregur úr
leiðni AV-hnútsins og hringsólið þar með
rofið).
Pre­excitation (WPW aukabraut,
Kent búnt) í planinu milli gátta og slegla
(Mynd 11)
• Aukaleiðnibrautin er gerð úr vanalegum
hjartavöðvafrumum og leiðir rafboðin
án tafar (töfin í AV-hnútnum skapar
PR-bilið) niður til sleglanna sem örvast
því fyrr en skildi (preexcitation). PR-bil er
styttra en 120 ms.
• Víðir QRS-komplexar vegna delta-bylgju
í byrjun.
• Einstaklingar með þessa aukabraut
eru yfirleitt í sinus-takti en geta farið
í gleiðkomplexa hraðtakt >200 slög/
mín ef rafboðin fara að hringsóla niður
aukaleiðnibrautina og aftur upp AV-
hnútinn.
Premature ventricular contraction
(Mynd 12)
• Aukaslög frá sleglum.
• Víðir (>120 ms) QRS-komplexar, enda
er leiðnin í sleglinum utan leiðslukerfisins
hæg.
• Útlit og raföxull segja okkur hvaðan í
sleglunum aukaslögin koma. Aukaslög
sem koma frá útstreymisrás hægri slegils
(RVOT) gefa þannig útlit eins og við
vinstra greinrof þar sem boðin fara frá
hægri og yfir til vinstri án þess að fara
eftir leiðslukerfinu.
• Koma yfirleitt fyrir tilviljunarkennt og eru
oftast góðkynja.
• Ef þau koma fram skv. ákveðinni reglu er
talað um Bigeminy fyrir einn sinus takt +
ein PVC, Trigeminy fyrir tvo sinus takta +
ein PVC, Quadrigeminy o.s.frv.
Ventricular tachycardia (Mynd 13)
• Gleiðkomplexa reglulegur hraðtaktur.
• Engin tengsl á milli P-bylgju og QRS-
komplexa.
• QRS-komplexar geta verið allir
eins (monomorphic) eða mismunandi
(polymorphic).
Ventricular fibrillation (Mynd 14)
• Óreiðukennd rafvirkni í sleglunum. Sést
yfirleitt bara í deyjandi hjörtum.
• Er í raun taktleysa þar sem margir
Mynd 10. Gáttatif (a.fib)
Mynd 11. Delta-bylgjur í WPW
Mynd 9. Gáttaflökt (a.flutter)
4 mikilvægar spurningar þegar taktur á EKG er metinn:
Eru eðlilegar P­bylgjur
til staðar?
Ef eðlilegar P-bylgjur með eðlilegum P-bylgju öxli (jákvæður
í leiðslu II og neikvæður í leiðslu aVR) þá er upprunni
takttruflunarinnar í gáttunum!
Er QRS­komplexinn
grannur (<12 ms) eða
gleiður (>12 ms)?
Ef grannur QRS-komplex þá er uppruni takttruflunar í/fyrir
ofan AV-hnútinn. Ef gleiður QRS-komplex þá er uppruni
takttruflunar í sleglunum (undantekning er pre-excitation
(WPW)).
Hvert er sambandið
milli P­bylgna og QRS­
komplexa? Er samband
á milli?
Ef það er P-bylgja á undan öllum QRS-komplexum þá
er uppruni takttruflunar í sinus-hnút eða annars staðar í
gáttinni. Ef ekkert samband er á milli P-bylgju og QRS-
komplex (sérstaklega ef QRS er gleiður) = AV dissociation =
Ventricular tachycardia
Er takturinn reglulegur
eða óreglulegur?
Mynd 12. PVC Quadrigeminy