Fróðskaparrit - 01.01.1964, Blaðsíða 211

Ríki Jákup í søgn og søgu
219
Nú Jákup hevði latið kongsið frá sær, fór hann at nøra
um ognina. Av tí at einki skiftibræv er varðveitt hvørki
eftir Jóannes ella Jákup, ei heldur eftir synir hansara, vita
vit ikki, hvat ið var av óðalsjørð í búnum, tá ið Jákup
giftist, og heldur ikki, hvussu nógvar merkur hann hevði
fingið samlað sær, áðrenn hann doyði. Søgnin sigur, at hann
átti 60 óðalsmerkur. Sama verður sagt um harra Klæmint1).
so hetta talið nýtist ikki at verða tikið fyri annað enn at
merkja »almikið av eigindómi.«
í søgnunum fáa hesir báðir menn sama eftirmæli —
presturin er enntá verri uppmálaður enn bóndin —: gírigir
kraddarar, sum í hungursárum ríkaðu seg upp við at lata
gamlan og hálvspiltan mat fyri jørð. Skiftibrævið eftir
harra Klæmint2), sum doyði 1688, vísir, at hann átti 47
merkur í jørð, og ikki ein snøkil at kalla var av tí so*
kallaðu aðalsjørð, sum í hesum tíðarskeiði stóð føroyskum
bóndum og embætismonnum í boði at keypa.3) Ein part
av hesum jarðargóðsi hevur harra Klæmint óivað fingið við
konu síni, sum var prestadóttir og í móðurætt av føroyskum
valafólki3), men ikki man tann parturin hava verið minni,
sum hann sjálvur hevur forvunnið sær eitt nú við at læna
fólki pengar ella peningsvirði móti veðhaldi í jørð, sum
hann treyður læt av hondum aftur, og við at taka fólk í
uppgávu — kryplar, ómagar og gomul, ið áttu nakað av
jørð, sum prestur so kannaði sær, tá ið tey doyðu. Ríki
Jákup hevur sum aðrir stórbøndur í teirri tíðini og seinni
gjørt tað sama, men tað vit duga at síggja, hevur hann als
ikki verið so grovur sum harra Klæmint. Her er Suður=
oyar kalsbók sannari enn søgnin, tá ið hon sigur, at Jákup
»havde tilkjøbt sig en betydelige Deel af det adelige
Jordegods, der blev solgt af Søren Larsen Fohrmann.«
Av yvirlitinum hjá A. Degn4) sæst, at Jákup keypti
*) Jakob Jakobsen, 1898—1901.
2) Kirkjulig skiftibók I.
3) N. Andersen, 1895.
4) Varðin XIII. Løgtingsbókin 1680—90.