Fróðskaparrit - 01.01.1994, Síða 17

29
Kvæðauppskriftir Jóannesar í Króki
Kaj Larsen
Tey flestu, sum hoyra navnið Jóannes í
Króki nevnt koma uttan iva fyrst og fremst
í tankar um høvuðsverkið hjá honum, ta
stóru kvæðabókina Sandoyarbók. Men
bæði undan hesum savni og eisini aftaná
savnaði hann kvæði ella skrivaði av. Tað,
sum eg her fari at siga um arbeiði Jóannesar
við kvæðunum, skal eg býta í trý: fyrst skal
eg siga nakað um ta fyrsta savnið hjá hon-
um - tað sum vanliga verður rópt Hentzes
Savnið - og hvussu tað kom í lag. Síðani
skal eg viðgera Sandoyarbók - og her havi
eg havt nógv gagn av eini áhugaverdari
grein, sum Patriciu Conroy hevur skrivað.
At enda skal eg taka tað upp, sum hann
gjørdi aftan á Sandoyarbók, og tað var fyrst
og fremst avskrivingararbeiði.
H.C. Lyngbye og kvæðauppskrivingin
Søgan um, hvussu Jóannes í Króki - og við
honum Schroter prestur í Suðuroy - kom í
gongd við at skriva upp kvæði, er oftani
søgd. Eg fari kortini at loyva mær at endur-
taka hana her í dag.
Tøkkina fyri at hesir nevndu menn beint
undan 1820 fóru undir teirra kvæðaupp-
skrivingararbeiði eiga tveir danskir gud-
frøðingar - annar æt Lyngbye og hin æt
Miiller.
Tað var í 1817, at Hans Christian Lyng-
bye, sum umframt at vera teolgur eisini var
serkønur í tara og tangi, kom til Føroya at
kanna føroyskt tang. Hetta var í sambandi
við eitt størri verk hann var í ferð at skriva
um tang og tara í Norðurlondum. Tað man
hava verið skjótt eftir at hann kom higar, at
hann kom í samband við Jens Christian
Svabo, sum tá búði í Havnini. Svabo hevði
á sínari Føroyaferð í 1781-82 skrivað um-
leið hálvthundrað kvæðir upp. Hann hevði
gjørt sær eina stavseting, sum bygdi bein-
leiðis á úttaluna í málinum. Svabo lærdi
Lyngbye sína stavseting og gav honum
nøkurlunda hylling á føroyskum. Lyngbye
gav seg so til at skriva upp kvæði í løtum,
tá ið einki gjørdist uttandura. Hann sigur
sjálvur, at hann fekk fatur á einum parti av
Sjúrðarkvæðunum. Eftir øllum at døma
hevur tað verið Regin smiði og einum parti
av Brynhildar tátti, hann fekk fatur á.
Tá ið hann kom aftur til Keypmanna-
havnar vísti hann Petur Erasmusi Múller
Fróðskaparrit 42. bók. 1994: 29-35