Fróðskaparrit - 01.01.1994, Qupperneq 20

32
KVÆÐAUPPSKRIFTIR JÓANNESAR í KRÓKI
Eitt sum eyðkennir Sandoyarbók er, at
hon - sum tað fyrsta føroyska kvæðasavnið
- gevur upplýsingar um, hvaðani kvæðið er
fingið. Aftast í handritinum er ein nummer-
eraður listi yvir øll kvæðini við upplýsing-
um um m.a.:
hvussu nógv ørindi tað er
ár og dag tá ið tað varð uppskrivað
hvørjum heimildarmanni tað varð upp-
skrivað eftir og
hvar ið heimildarmaðurin búði.
Hvaðani eru so kvæðini?
Sjálvur sigur Jóannes, at hann samlaði
alt sum fólk visti um har á leið; men hyggja
vit nærri at heimildarfólki hansara, síggja
vit at hann fyrst og fremst savnaði í nærm-
asta grannalagnum hjá sær heima á Sandi.
Hann fekk eisini tilfar úr øðrum bygdum í
sýsluni; men tað var mest frá fólki, sum var
nær skylt við grannamar hjá honum. Burtur
í aðrar bygdir er hann neyvan farin í inn-
savningarørindum. Tey kvæði, hann hevur
fingið frá monnum aðrastaðni í sýsluni,
man hann hava fingið frá teimum, tá ið teir
vóm í ørindum heima á Sandi. Nøkur
kvæði fekk hann frá fólki uttan fyri Sand-
oyar sýslu. Av teimum man hann hava fíng-
ið uppskriftimar sendandi.
Nógv tað mesta av kvæðunum er skrivað
upp eftir kvøðarar, ið vóm búsitandi heima
á Sandi. Frá hesum heimildarfólkum fekk
hann umleið tveir triðjingar av øllum savn-
inum ella 65 kvæði. Hesi fólkini vóm 17 í
tali, tvs. at frá teimum flestu av hesum fólk-
um fekk hann meir enn eitt kvæði. Tann
sum hann fekk flest kvæði frá av hesum
kvøðamm var Hanus Johannesen í Mið-
stovu í Trøðum - og hann er eisini tann
størsta kvæðakempan millum heimildar-
fólkini yvirhøvur. Frá honum fekk hann
ikki minni enn 13 kvæði. Tann næsti í røð-
ini er Johan Michael Hentze, sum hann
fekk 10 kvæði frá. Frá 8 kvøðarum fekk
hann millum 2 og 8 kvæði frá hvørjum, og
frá 7 kvøðamm fekk hann eitt kvæði frá
hvørjum.
Ur øðmm bygdum í Sandoyar sýslu fekk
hann úr Skúvoy 3 kvæði frá 3 kvøðarum,
og tað sama fekk hann úr Húsavík. Ur
Skálavík fekk hann 10 kvæði frá 6 kvøðar-
um (ein teirra var ættaður av Skarvanesi),
og úr Dali fekk hann 2 kvæði frá einum
kvøðara. Úr bygdum uttan fyri Sandoynna
fekk hann 3 kvæði úr Kollafirði, frá Sjóvar-
bóndanum. Úr Havnini fekk hann 3 kvæði
og úr Nólsoy eitt.
Hóast hesa stóm rúgvu av kvæðum, so
vita vit, at tað hevur verið ymiskt kvæðatil-
far, sum hann ikki hevur fingið fatur á. Av
táttum hevur hann bara tveir við: Danials
táttur og Sanda táttur, hóast tað at tað hevur
funnist onkur annar táttur, ivaleyst fleiri, á
Sandi um tað mundið, sum tað er lítið hugs-
andi, at hann ikki hevur vitað um. Tað
kundi sæð út sum, at hann av einari ella aðr-
ari gmnd ikki hevur viljað tikið so nógvar
tættir við.
Eitt annað dømi um tilfar hann kundi
havt fingið hava vit vitan um frá einum út-
lendingi. A sumri í 1821 ferðaðist ein nátt-
úmfrøðingur, Forchhammer, um oyggjar-
nar og gjørdi náttúmfrøðiligar kanningar.
Hann hevði eisini áhuga fyri kvøðing og
kvæðum. í Skálavík hitti hann eina kvæða-
kempu, Jógvan Danielsen á Oyrini, og fekk
hann at kvøða fyri sær. Hann kvað tvey
kvæði fyri honum, Sjúrðar kvæði og Grím-