Fróðskaparrit - 01.01.1994, Side 62

74
BALLADEN HOS SIGRID UNDSET
Danske-Sivords vise i Kransen - den blir
sitert utførleg med heile átte strofer. I Hus-
frue sit Kristin og Erlend ein kveld saman
med Gunnulf Nikulaussøn, bror til Erlend.
Kvelden blir “den lystigste kveld Kristin
hadde hat paa Husaby” - og dei to brørne
spelar harpe og syng. Som det kan høve
seg, dreg Erlend fram frá minnet ei rid-
darvise som handlar om erotiske forviklin-
gar:
Olav kongen, Haralds søn,
red ut i tykken skog,
fandt et litet spor i ler,
- saa er tidend stor
(Husfrue: 75. Strofa er frá
den islandske “Oláfs vísur”).
Den prestlærde magisteren Gunnulf syng
derimot ein legendeviseliknande song som
han har lært i England - i Canterbury:
“”Nogen gutter sang den utenfor det her-
berg, der jeg bodde i Kanterborg”, sa Gun-
nulf. “Saa fristet jeg at snu den om paa
norsk maal”. Det er nok Sigrid Undset som
har “snudd songen om”. I folkeviseartikke-
len nemner ho særskilt engelske religiøse
songar - carols - om emne som Jesu bam-
dom og det som blir tatt opp i songen, Cor-
pus domini.
Kongen red i fjeldet nord -
Hørte han duen klage saart:
“Høken tok min kjære bort!”
Efter red han saa langt av lei,
Høken fløi utpaa vilden hei.
Høken fløi til en hage,
Den blomstrer alle dage.
I den hagen er der en hall,
Indi er der hængt med purpur om pall.
Der ligger en ridder og rinder blod,
Han er drotten gjæv og god.
Han ligger under skarlagen blaa
Med Corpus domini skrevet oppaa -
(ibid.: 76).
Ein annan og meir indirekte teknikk er al-
ludering til viser, anten ved referat av
innhaldet, ved at tittelen blir nemnd eller
ved at eit gjenkjenneleg sprákuttrykk blir
referert. Ovanfor har vi sett eit eksempel pá
innhaldsreferat av ei vise - nár det i Korset
blir fortalt at Geirmund Hersteinssøn syng
om riddaren som leika lauvet av lind og
horn av levande fe. Eit eksempel pá referat
av handling og nemning av tittelen i kom-
binasjon finn vi om lag midt i Korset. Det
er ein scene der Simon Darre ligg for døden
- han spør Kristin korleis ho ville tatt det
om han ikkje ville gitt avkall pá henne da
ho vart kjend med Erlend: »”Jeg tror ikke
du hadde fagnet mig blidelig, naar jeg steg
i bmdeseng til dig -”. “Jeg tænker jeg hadde
tat kniv med mig i sengen”, hvisket hun
halvkvalt. “Jeg hører du kjender visen om
Knut i Borg” - Simon smilte barsk. “At
slikt er hændt mellem folk har jeg aldrig
hørt. Men Gud vet om ikke du hadde gjort
det, du!”« (Korset: 256).
“Knut i Borg” finst báde hos Grundtvig
og hos Landstad - og elles pá færøysk og
islandsk. Det er ei riddarvise - der vari-
antane har noko ulik utforming. Visa fortel
om eit trekantdrama mellom Knut i Borg,
kongen og liti Kjersti eller Kirstin. Det má
seiast á vere eit høveleg namn pá den kvin-
nelege hovudpersonen, som sáleis blir báde
ánds- og namnefrende til Kristin Lavrans-
datter. Kongen svik Knut i Borg og tar livet
av han. Nár han tvingar liti Kjersti til á gá i