Helgafell - 01.04.1943, Side 25

UPPRUNI ÍSLENZKRAR SKÁLDMENNTAR
161
í Haukadal. A£ þessum ummælum Landnámabókar má það marka, að land-
nám Vésteins hafi verið víðara en Haukadalurinn einn saman, og er Kirkju-
bólsdalur næsta byggð fyrir sunnan hann. AS norðan markaðist landareign
Vésteins af landnámi Eiríks nokkurs, er nam Keldudal og bjó þar. í ættar-
töluklausu í Gísla sögu Súrssonar er Vésteinn Végeirsson auðkenndur með
viðurnefninu ..austmaður" líkt og Geiri, faðir Glúms skálds, í Reykdæla
sögu og Eyvindur, faðir Helga magra og Snæbjarnar, í Landnámabók. Nú
birtist undravert fyrirbrigði. Landnámsmenn þeir, sem í Landnámabók og
íslendingasögum bera viðumefnin austræni og austmaður eða á annan hátt
eru kenndir við aust-norrænan uppruna, munu vart vera fleiri en sænsk-balt-
isku gripirnir, sem Shetelig greinir frá.
Um níu fundarstaði þessara gripa hefur þegar verið rætt. Er svo að sjá
sem næstum allir gripirnir hafi fundizt í landnámum eða byggðarlögum hinna
austrænu manna og mjög skammt frá bústöSum þeirra. Þannig er máli farið
um döggskóna frá Kirkjubólsdal, TannstaSabakka og Lundi, mývetnsku
gripina tvo, líkanið frá Eyrarlandi og reiStygjahringinn frá Hálshúsum. ísa-
fjarðar-döggskórinn og nælan frá VaSi mega liggja á milli hluta að sinni.
Hinir gripirnir sjö sýna glöggt, að hér er um enga tilviljun að ræða. Þar við
bætist svo, að frásagnirnar um smálíkönin varða sonarsonarson Bjarnar aust-
ræna, Ingimund gamla, sem talinn er gauzkur að móðurkyni, og HallfreS
vandræðaskáld, er fluttist til Gautlands.
FræSimenn munu vera á einu máli um það, að Freysdýrkun hafi borizt til
Noregs frá Svíaríki. Minjar um hana finnast einna helzt í Noregi norðan-
íjalls. Hyggur Magnús Ólsen, aS þessi austræna trúarstefna hafi fyrst fest
raetur þar á síðustu öldum heiðninnar, jafnvel laust fyrir upphaf víkingaaldar.
Við höfum tekið eftir því, að við landnám og í nágrenni hinna aust-norrænu
manna og umhverfi fundarstaða sænsk-baltisku gripanna eru íslenzkar minjar
um Freysblót bundnar. í nágrenni VaSs eru tvö Freysörnefni, hofgyðja og
Freysblótasögn. í Mývatnssveit býr Freysdýrkandi, að Lundi lundarblóts-
maður, í EyjafirSi er Freyshof og frásagnir um Freysblót og Freyshelgi, í
Vatnsdal Freyshof, hofgyðja og Freyssagnir og loks í MiðfirSi, næstu sveit
við HrútafjörS, Freysörnefni. Úr VestfirSingafjórSungi er aðeins ein Freys-
Hótasaga kunn. Hún gerist í Haukadal, landnámi Vésteins austmanns. ÞaS-
an er skammt til Kirkjubólsdals, svo sem fyrr greindi. Látum vera, þótt ekki
hafi geymzt til okkar tíma Freysblótasagnir í DjúpbyggSum. ÞaS má samt
fara nærri um trúarsiði landnámsmanna þar, Helga Hrólfssonar og Snæbjarn-
ar í VatnsfirSi, þegar litið er til náfrænda þeirra í EyjafirSi.
í þættinum „Skáld, svín, saurbýli“ leiddi ég rök að því, að FreysgoSinn
h’orgrírnur Þorsteinsson hefði tekið upp frjósemisdýrkun eftir móðurfrændum
sinum, Hvammverjum í Dölum. ViS hann eru haukdælsku Freyssagnirnar
tengdar. Þorgrímur var heygður að Sæbóli í Haukadal, og er komizt þannig