Helgafell - 01.04.1943, Side 53

BÓKASÖFNUN OG BÓKAMENN
189
tækur með barnahóp safnaði Jón Borgfirðingur íslenzkum bókum og blöð-
um, pésum og hverju því prenti íslenzku, sem hann komst yfir, einkum því,
er hann vissi fágætt. Mörgum handritum kom hann í höfn, keypti þau og
kom þeim í safn. Fjölmörgu slíku barg hann frá glötun, og af fátækt sinni
galt hann upphæðir, sem hann gat trauðlega án verið, fyrir torfengna bók
eða pésa. Þótt efnahagur hans væri ekki slíkur, að hann gæti komið upp
verulega stóru bókasafni, var margt merkilegt saman komið í safni hans.
Var Jón Borgfirðingur mjög þarfur maður við það starf að bjarga íslenzkum
merkisbókum frá tortímingu, enda vann hann fram á elliár að bókasöfnun.
Jón Þorkelsson, rektor latínuskólans, mun hafa átt stærst bókasafn hér
búsettra manna á 19. öld, en allmikill hluti þess voru útlendár bækur, og
bar þar einkum mikið á hinum rómversku og grísku höfundum. í safni hans
var einnig mjög margt fágætra íslenzkra bóka, en ekki virðist þó rektor hafa
safnað íslenzkum bókum markvisst, nema málfræði. Átti hann hið ágætasta
safn orðabóka og íslenzkrar eða norrænnar málfræði og málfræði annarra
tungna, sem íslendingar höfðu gefið út. Bókasafn þetta var selt á uppboði
nokkru eftir aldamót (1909), og hygg ég, að flest betri bókasöfn hér, opin-
ber og einstaklinga, eigi fleiri eða færri bækur úr því búi, og sumar þeirra
eru þær, sem þar þykja einna merkilegastar. Hafði þessi merkilegi iðjumaður
talið línur í mörgum hinna íslenzku bóka og skrifað línufjöldann við 5. eða
10. hverja línu á spássíur bókanna. Gjörði hann þetta vegna tilvitnana í þær,
um leið og hann orðtók þær.
Séra Þorvaldur Bjarnason á Melstáð var mikill bókasafnari og átti mikið
bókasafn, en ekki mun þar hafa verið hlutfallslega mikið af fágætum íslenzk-
um bókum. Hafði hann húsakynni lítil og ekki góð fyrir bækur sínar og vart
efni á að láta binda þær inn. Var því ásigkomulag bókasafns hans ekki eins
gott og hjá hinum öðrum bókamönnum. Var það safn nær allt selt hér á
uppboði, að honum látnum. Bækur hans á Austurlanda-málum voru seldar
til útlanda.
Þá skal enn telja séra Arnljót á Sauðanesi. Var hann mikill bókasafnari
og handrita. Þess vil ég geta, að því safni er ég lítt kunnugur. En þar
kenndi margra grasa. Hagfræðis- og verzlunarrit um ísland voru þar mörg
fágæt, og ýmsir aðrir pésar torfengnir, gefnir út í Kaupmannahöfn og á Ak-
ureyri, ásamt mörgum stærri bókum íslenzkum og um íslenzkt efni. Voru
bækur hans seldar hér á uppboði og dreifðust þær mjög. Margir fágætir
pésar munu hafa lent hjá þeim, er ekki kunnu með að fara, í nokkurs konar
lukkupökkum. Fóru þær bækur yfirleitt fyrir mjög lágt verð. Fékk ég þar til
dæmis Ferðasögu Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar í tveim bindum í
alskinni fyrir 14 krónur, og fleiri höfðu þaðan svipaða sögu að segja. Frá
séra Arnljóti fékk dr. Jón Þorkelsson margt handrita, er hann síðar seldi
Landsbókasaf ninu.