Helgafell - 01.04.1943, Page 88

224
HELGAFELL
urðaverð, kjötiS að öllu leyti á kostnað
ríkissjóðs og mjólkina einnig, nema
að því leyti, sem framleiðendur skyldu
bera sama hundraðshluta af lækkun-
inni og lækkun vísitölunnar nemur.
BúnaSarfélagiS ræður því aSgerðunum
í dýrtíðarmálunum til haustsins.
Skoðun mín í dýrtíðarmálinu var og
er sú, að nauðsyn hafi borið til aS
lækka vísitöluna, svo að verulega mun-
aði um það. HefSi hún fengizt lækkuð
fyrir aðgerðir þingsins niSur í t. d. 220
stig, hefði lækkun á launum, er fylgja
vísitölu, numið um 20%, miðað við
vísitölu 272. En þetta þýðir það, að
kaupmáttur sparifjár þjóðarinnar gagn-
vart vinnuafli hefði aukizt um nálega
J4. Þegar þess er gætt, að bankainn-
stæðurnar um s.l. áramót námu um
350 millj. króna, er fljótséð hvílíkum
fjársjóSi þjóðin hefur kastaS á bál
verðbólgunnar, því aS auður hennar
er vinnuafliS og framkvæmdirnar, er
það skapar.
Fyrstu 7 mánuSi ársins 1942 var
meSalvísitala 183. Nú verður hún varla
minna en 256 stig, eða 40% hærri en
í fyrra á sama tíma. Hafi kjötverðið
s.l. haust byggzt á kaupi, er stjórnaS-
ist af þeirri vísitölu, er gilti í fyrra
sumar, og þaS veriS ákveðið á sann-
gjarnan hátt, fer ekki hjá því að það
verði hærra í haust en í fyrra. ÞaS er
naumast hægt að halda því fram í
alvöru, að t. d. kaupavinnukaup verði
ekki fyrir áhrifum frá vísitölunni og
lækki ekki, þótt kaup lækki annars
staðar til samræmis við hana. Mér er
nær að halda, aS kaupavinnukaupið
í sumar verSi um 40% hærra en í
fyrra, líkt og vísitalan.
Ég tel engan vafa á því, að erfiðara
verði að fást viS dýrtíðina, því lengur
sem það er dregið. ÁSur en þingi var
slitið, var það kunnugt, að Eimskipa-
félagið taldi sig þurfa að hækka farm-
gjöld verulega. Ég hef góðar heimildir
fyrir því, að Eimskipafélaginu mundu
sparazt kr. 1.750.000,00 í kaupgreiðsl-
um á ári, ef vísitalan hefði lækkað úr
272 í 220 og hefði slíkur spamaður
komiS í veg fyrir tilsvarandi hækkun
farmgjalda. Nú hafa farmgjöld nýlega
hækkaS um 50% á öðru en brýnustu
lífsnauðsynjum, og ekki dregur það úr
dýrtíðinni.
Utsvörin í Reykjavík munu verða um
21 milljón króna í ár og mestur hluti
af útgjöldum bæjarins er kaupgjald.
Lækkun vísitölunnar hefur í för með
sér hlutfallslega lækkun á öllum slík-
um greiðslum, og hvert vísitölustig til
lækkunar er talið spara ríkinu 160
þús. kr. útgjöld á ári.
Því hefur verið og er haldið fram,
að fólkið vilji ekki lækkun vísitölunn-
ar. Ég fullyrði aS þetta sé rangt. Hitt
er satt, að fólkið sefaðist, þegar stöSv-
unin kom, vegna þess, aS það hafði
fullan skilning á bölvun dýrtíðarinnar.
Reynt er að slá á þá strengi, að það
sé hægt að stöðva dýrtíð, en ekki
hægt að færa hana niður. Engin þjóð
beri við að reyna það. En þær þjóðir,
sem vitnað er í, hafa aldrei gefiS dýr-
tíðinni lausan tauminn.
Vísitalan í Englandi var 121 í des-
ember, en 98 í Bandaríkjunum. Þessar
þjóSir miða viS vísitölugrundvöll frá
1929, svo aS samanburður er torveld-
ur viS vísitölu okkar. Ef vísitala okkar
væri enn miðuS viS grundvöllinn frá
1914, eins og gert var til ársins 1939,
hefði hún veriS um 716 í desember,
en vísitala hinna þjóðanna sennilega
um eða undir 200 miðaS viS 1914.
Þessi mismunur er hættulega mikill
fyrir þjóS, sem á aðalviSskipti sín viS
þjóðir, sem fást viS þessi mál af festu
og ábyrgS og eiga forystumenn, sem