Helgafell - 01.04.1943, Síða 106

242
HELGAFELL
báðir talsvert kunnir áSur meSal
þeirra manna, sem nokkuS fylgjast
meS tónlistarmálum, en þeir hafa
vaxiS mjög af frammistöSu sinni í
passíunni. Hún hefur tryggt þeim sæti
meSal hinna allra beztu söngmanna ís-
lenzkra og í hópi hinna efnilegustu
listamanna.
Jón Þórarinsson.
Tveir sjónleikir
Aðbúð íslenzkrar leiklistar
Saga íslenzkrar leiklistar er hvorki
löng né viSburSarík. Þó á hún þaS
sammerkt viS aSrar brautrySjendasög-
ur, aS hún greinir frá þrotlausri bar-
áttu örfárra manna fyrir mikilsverSu
málefni, gegn skilningsleysi fjöld-
ans og tómlæti eSa jafnvel andúS
valdhafanna. Engin listgrein, er hér
hefur veriS iSkuS, hefur boriS jafnlít-
iS úr býtum frá borSi ríkisvaldsins sem
leiklistin né veriS slík hornreka í hug-
um þeirra manna, er meS menningar-
mál þjóSarinnar hafa fariS í umboSi
hennar, enda hefur aSalleikstarfsemi
þjóSarinnar — hér í höfuSborginni —
notiS árlegs fjárstyrks undanfariS úr
hendi ,,hins opinbera“, er nemur laun-
um eins embættismanns, eSa tæplega
þaS. — Um fjóra tugi ára hefur þessi
liststarfsemi orSiS aS búa viS sama lé-
lega húsakostinn, enda þótt mann-
fjöldinn hér í bænum hafi um þaS bil
sexfaldazt á sama tíma, — og loks, er
rofa virtist til í þessum efnum, er ÞjóS-
leikhúsiS skyldi reist, tókst svo ógiftu-
samlega til, aS þetta mikla menning-
armál varS aS leiksoppi í höndum ó-
hlutvandra manna og því gjörspillt fyr-
ir sundrung og klíkuskap, — og hin
mikla og glæsilega ÞjóSleikhúsbygging
var reist á þeim fráleitasta staS, er völ
var á í bænum, og stendur enn, eftir
heilan tug ára, — óunnin aS innan,
niSurnídd og svívirt sem vöruskemma
erlends hervalds, — og hrópandi tákn
um menningarþroska íslendinga.
ÞaS lætur aS líkum, aS aSstæSur
þær, sem leikstarfsemin hér hefur átt
viS aS búa, hafi lítt veriS til þess falln-
ar aS skapa hér leikmenningu á borS
viS þaS, sem er meS öSrum menning-
arþjóSum. íslenzkir leikarar hafa frá
öndverSu orSiS aS stunda leiklistina í
hjáverkum, viS önnur, oft umfangs-
mikil störf, og því tíSast gengiS aS leik-
starfinu þreyttir eftir annir dagsins. —
Þeir hafa aS mjög litlu leyti átt þess
kost aS kynnast góSri leiklist annarra
þjóSa, og því síSur getaS stundaS nám
í list sinni erlendis eins og margir aSr-
ir listamenn íslenzkir hafa gert. AfleiS-
ingin hefur orSiS sú, aS til skamms
tíma hefur ekki veriS völ hér á neinum
þeim manni, er væri þess um kominn
aS halda uppi kennslu í leiklist og fram-
sögn, svo aS verulegu haldi kæmi,
nema síSur sé, — og um engan lærSan
leiSbeinanda (instruktör) veriS aS ræSa,
er hefSi þaS mikilsverSa starf sérstaklega
og eingöngu meS höndum. Hafa leiS-
beinendur viS leikæfingar hér jafnan
veriS úr hópi hinna starfandi leikara, og
er augljóst mál, hverjir annmarkar eru
á þeirri tilhögun. Þetta ófremdarástand
hefur eSlilega sett svip sinn á alla leik-
starfsemi í landinu, enda verSur ekki
sagt, aS um neina byltingu eSa öra þro-
un í leiklistinni hér hafi veriS aS ræSa,
þá áratugi, sem leikstarfsemi hefur
veriS haldiS hér uppi. Þetta vita leik-
ararnir sjálfir allra manna bezt, og eng-
ir kjósa frekar en þeir, aS hér verSi
skjót breyting á til bóta. Þeir krefjast
þess, aS ÞjóSleikhúsiS verSi heimt úr