Tímarit Máls og menningar - 01.12.1981, Blaðsíða 138

Tímarit Máls og menningar
Ég varðveitd þó armbandsúrið mitt. Ég sá að klukkan var orðin ellefu
að kvöldi. Ég brá handleggnum utan um Irene (mig grunar að hún hafi
verið að gráta), og þannig héldum við út á götu. Aður en við fjarlægð-
umst húsið greip mig einhver meðaumkun. Síðan læsti ég dyrunum
vandlega og fleygði lyklinum í göturæsið. Mér fannst ótækt ef einhverj-
um ræfli skyldi detta í hug að brjótast inn í húsið og ræna, einmitt núna
eftir að það hafði verið tekið.
Vert er að benda þeim á sem hafa áhuga á samanburðarbókmenntum hvað
viðbrögð þessa fólks eru ólík viðbrögðum persónanna í bókinni Þögn hafsins eftir
Vercors, þær búa við svipaða innrás. Eflaust á sagan ætt að rekja til hennar, þótt
viðhorf skáldanna séu ólík og tímarnir breyttir.
Bókmenntir Brasilíu
Það gleymist flestum að Suður-Ameríka er ekki aðeins byggð spænskumælandi
þjóðum (hjá sumum þeirra er reyndar tunga innfæddra útbreiddari en kastilj-
anskan, þótt hún sé hið opinbera mál, tunga valdastéttanna og hinnar opinberu
menningar). Ég vil því ekki gera mig sekan um þá yfirsjón að gleyma þeirri þjóð
sem mælir á portúgölsku. Ég fjalla ekki ítarlega um hana, aðeins sökum
rúmleysis. Yfirlitið varðandi brasilískar bókmenntir verður því fátæklegt og í
engu samræmi við hinar blómlegu bókmenntir þjóðarinnar. Ég hef valið sög-
urnar flestar í svipuðum tón, til að leggja áherslu á hvað bókmenntir sem ritaðar
eru á portúgölsku eru gerólíkar spænskættuðum bókmenntum. Munurinn
liggur líklega í eðli portúgölskunnar og þeirri staðreynd að hinn portúgalski
andi beinir sjónum ævinlega að úthafmu og hinum mildu hreyfingum þess.
„Portúgal er garður sem vex á úthafsströnd," segja portúgalir. Og Brasilia er
áþekk, en þó hljómríkari. Slíkum þjóðum hentar fremur að fjalla um sjálfið en
hina ytri atburði, þótt slikt viðfangsefni sé fráleitt regla í portúgölskum og
brasiliskum bókmenntum. Hin kliðmjúka og hljómríka portúgalska hefur þau
áhrif að ljóð og sögur verða í ætt við hljóðskraf, eitthvað sem sagt er í einlægni
undir fjögur augu. I hinum hvislkenndu sögum hér er beitt ljóðrænum rökum
fremur en rökum sagnaheimsins.
496