Morgunblaðið - 28.10.2000, Side 12

12 LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kynningarfundur um verkefnið „Konur til forystu ogjafnara námsval kynjanna“
Konur eiga
erindi á öll-
um sviðum
Með hvatningarátaki, námskeiðum, mál-
þingum og ráðstefnum á að auka hlut
kvenna í verkfræði og fleiri raunvísinda-
greinum. Háskóli Islands og Jafnréttis-
stofa hafa hrundið af stað verkefni í sam-
ráði við stjórnvöld og einkaaðila.
Morgunblaðið/Ásdís
Vigdís Finnbogadóttir, fyrrverandi for-
seti Islands, flutti ávarp á kynningarfund-
inum, en hún er verndari verkefnisins.
VERKEFNIÐ „Konur til
forystu og jafnara námsval
kynjanna" varð til fyrir
tilstuðlan Háskóla íslands
og Jafnréttisstofu í sam-
vinnu við fjögur ráðuneyti
og nokkur fyrirtæki 0g fé-
lög. Markmið verkefnisins
er annars vegar að undirbúa
stúlkur sem ljúka námi frá
Háskólanum undir foryst-
ustörf á þeirra framtíðar-
starfsvettvangi og hins veg-
ar að fjölga konum í
raunvísindum og verk- og
tölvunarfræði. Með þessu
vill Háskólinn, með stuðn-
ingi samstarfsaðilanna,
leggja sitt af mörkum til að
jafna hlutdeild kynjanna í
þekkingar- og upplýsinga-
samfélagi nýrrar aldar.
Verkefni sem þetta eru
þekkt í erlendum háskólum
og hafa gefið góða raun.
Kynningarfundurinn á
fimmtudag hófst með stutt-
um inngangi fundarstjóra,
Stefaníu Oskarsdóttur. Þar kom
fram að verkefnið á rætur sínar að
rekja til ráðstefnunnar Konur og
lýðræði, sem haldin var á síðasta ári
í Borgarleikhúsinu. Hún sagði heið-
urinn að hugmyndinni eiga þær
Margrét S. Björnsdóttir, fram-
kvæmdastjóri þróunarsviðs Háskól-
ans, og Elsa B. Þorkelsdóttir, fyrr-
um framkvæmdastjóri Jafnrétt-
isráðs. Þær hefðu síðan fengið fleiri
aðila til liðs við sig og fengið um-
fjöllun um verkefnið á ráðstefnunni.
Andlegt atgervi hið sama
Á kynningarfundinum flutti
vemdari verkefnisins, Vigdís Finn-
bogadóttir, fyrrum forseti Islands
og heiðursdoktor við Háskólann,
stutt ávarp. Hún sagði margt hafa
breyst í jafnréttismálum kynjanna
en konum hætti til að hólfa sig niður
á fög, sem engir aðrir en konur
sjálfar hefðu gert að hefðbundnum
kvennafögum. Andlegt atgervi
kynjanna væri hið sama og að halda
öðru fram væru gamaldags krydd-
ur. Konur gætu alveg orðið jafngóð-
ir flugmenn, verkfræðingar og
læknar og karlar. Hún sagði verk-
fræði og raunvísindi vera skapandi
greinar sem hleyptu andanum á
flug.
Þá sagði Vigdís að ekki væri hægt
að ætlast til þess af körlum að verða
jafnréttismenn ef þeir sæju aldrei
kvenmann í sambærilegri grein eða
starfí. í ávarpi sínu rifjaði Vigdís
upp sögu um lítið atvik í tengslum
við forsetakosningarnar 1980 þegar
stúlka ein hvíslaði í eyra hennar:
„Pabbi ætlar að kjósa þig fyrir okk-
ur.“
Vigdís sagði að menntun og aftur
menntun væri lykillinn að völundar-
húsi framtíðarinnar. Konur ættu
þar erindi á öllum sviðum, ekki bara
sumum. Þær gætu lagt mikið af
mörkum. Hún sagði að konur
mættu láta til sín spyrjast að þær
brjóti ekki af sér fordómahlekki og
taki ekki að streyma í tæknigreinar.
Með tilliti til yfirskriftar fundar-
ins um dömufrí í framtíðarþjóðfé-
lagi vitnaði Vigdís til þess að dömu-
frí væri þegar konur byðu körlum
upp í dans. Lagði Vigdís til að konur
bjóði körlum upp í tækni-, verk-
fræði- og tölvudans á þekkingarballi
21. aldarinnar. ,Áfram stelpur, í
verkfræði, tölvunarfræði og raun-
vísindi til jafns við karla,“ voru loka-
orð Vigdísar.
Helstu átaksverkefnin
Sigríður Þorgeirsdóttir, formaður
Jafnréttisnefndar Háskóla íslands,
sagði í sínu erindi frá helstu fram-
kvæmdum verkefnisins, sem standa
á fram á næsta ár. Meðal helstu
verkefna nefndi Sigríður hvatning-
arátak í grunn- og framhaldsskólum
sem miðar að því að fjölga kvenn-
emendum í raunvísindum og verk-
og tæknifræðinámi á háskólastigi.
Átakið verður unnið í nánu sam-
starfí við verkfræði- og raunvísinda-
deild Háskólans, skólastjórnendur
og samtök skólafólks í þessum
greinum og ýmis fyrirtæki. Gera á
átak til að auðvelda aðkomu kvenn-
emenda í verk- og tölvunarfræði.
Nýjum nemendum verður boðin lið-
veisla og haft samráð við deildina,
svo og eldri kvennemendur og út-
skrifaða verk- og tölvunarfræðinga.
Sigríður sagði að efna ætti til
námskeiðahalds, m.a. stjómunar-,
leiðtoga- og starfsframanámskeiðs
■fyrir kvennemendur á lokaári í öll-
um deildum skólans, í samstarfi við
Gallup-Ráðgarð, námskeiðs um
stofnun fyrirtækja og verð við-
skiptaáætlana, í samstarfi við
Impru, og sumarnámskeiðs fyrir
stelpur þar sem nám og störf í upp-
lýsingatækniiðnaði og verkfræði
yrðu kynnt af kennurum og fagfólki.
Síðasttalda námskeiðið verður einn-
ig unnið í samráði við Landsvirkjun,
Morgunblaðið/Ásdls
Konur voru skiljanlega í meirihluta á fundinum í hátiðarsal Háskúlans, en sjá mátti einn og einn karlmann.
Orkuveitu Reykjavíkur og Hags-
munafélag um eflingu verk- og
tæknimenntunar á háskólastigi. Þá
á einnig að efna til námskeiðs í
stjórnun lista og menningar fyrir
kvennemendur sem útskrifast úr
heimspeki og félagsvísindadeild, en
það verkefni styrkir Sjóvá-Almenn-
ar.
í máli Sigríðar kom einnig fram
að efna ætti til málþings um kenns-
lufræði raungreina, sem tæki mið
að kynjamismun, í samstarfi við
Kennaraháskólann og uppeldis- og
menntunarfræðiskor Háskólans,
auk Samtaka raungreinakennara.
Loks greindi Sigríður frá sérstöku
átaki til að jafna kynskiptingu í
hjúkrunarfræði, þar sem hjúkrun-
arfræðiskor HI yrði kynnt fyrir
drengjum í síðustu bekkjum grunn-
skóla og í framhaldsskólum.
Fáar konur í stjórnunarstöðum
Sigríður Vilhjálmsdóttir, starfs-
maður Hagstofu íslands, kom í sínu
erindi með ýmsar tölulegar stað-
reyndir um hlut kvenna í menntun,
vísindum og stjórnun. Hún sagði
námsval jafnara en áður, í sumum
greinum væru konur langtum fleiri
en karlar, nema hvað að þetta ætti
ekki t.d. við um verkfræðina. At-
vinnuþátttaka kvenna væri mikil en
þegar kæmi að stjórnunarstörfum
væru konur í minnihluta. Þannig
nefndi Sigríður að hlutfall kvenna á
Alþingi væri 35%, 33% í ríkisstjórn-
inni, 28% í sveitarstjórnum, 26% í
nefndum og ráðum, 15% ráðuneytis-
stjóra væru konur en aðeins 11%
bæjarstjóra og oddvita væru konur.
Hlutföllin væru enn minni í stjórn-
unarstöðum fyrirtækja. Konur ættu
t.d. aðeins einn fulltrúa í hópi for-
stjóra 100 stærstu fyrirtækja lands-
ins. Sigríður upplýsti að verið væri
að safna upplýsingum um konur í
vísindum og yrðu niðurstöður birtar
í byijun næsta árs.
í máli Sigríðar kom einnig fram
að hlutfall kvenna í prófessorsstöð-
um innan Háskólans hefði í fyrra
verið 9%, sem gerir 14 prófessorar
af kvenkyni. Þrjátíu ár eru síðan
fyrsta konan varð prófessor við
skólann, Margrét Guðnadóttir. Sig-
ríður sagði að hæst hlutfall kven-
prófessora væri í Tyrklandi, 22%,
en af Evrópuþjóðum væri það lægst
í Belgíu, 5%. Þá gat hún þess að
konur væru 26% dósenta við Há-
skóla Islands og helmingur lektora
væru konur.
Drengir í „karlastörf ‘ og
stúlkur í „kvennastörf“
Guðbjörg Vilhjálmsdóttir, lektor í
námsráðgjöf við Háskólann, greindi
frá könnun sem hún gerði um nám-
sval unglinga í 10. bekk grunnskóla,
fæddum 1981. Hún sagði könnunina
hafa leitt í ljós að drengirnir hefðu
frekast kosið hefðbundin karlastörf
og stúlkurnar valið kvennastörfin.
Hún sýndi fundargestum lista þar
sem fram komu sex vinsælustu
störfin sem unglingarnir ætluðu að
velja sér. Hjá stúlkunum varð nið-
urstaðan sú að 12% völdu hársnyrt-
ifræði hvers konar, 9% nefndu, sálf-
ræði, 9% ætluðu að verða
grunnskólakennarar, 6,5% læknar,
4% leikskólakennarar og 4% hjúkr-
unarfræðingar.
Svörin hjá drengjunum dreifðust
á fleiri greinar, að sögn Guðbjargar,
en flestir, eða 6,4%, nefndu greinar
tengdar matreiðslu eða -vinnslu,
5,8% ætluðu að verða læknar, 5,2%
bifvélavirkjar, 4,7% tölvunarfræð-
ingar, jafnmargir nefndu húsasmíði
og 4% ætluðu að fara í flugnám.
Kvennafyrirtæki
síður gjaldþrota
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar-
og viðskiptaráðherra, flutti erindi á
fundinum. Hún sagði það mikið
ánægjuefni fyrir sitt ráðuneyti að
taka þátt í verkefninu. Eitt af meg-
inmarkmiðum sínum sem ráðherra
væri að vinna að framgangi nýsköp-
unar og atvinnuþróunar hér á landi.
Hún sagði að þrátt fyrir frumkvæði
og drifkraft margra aðila í þjóðfé-
lagana þá væri ábyrgð stjórnvalda
mikil við mótun ytri umgjarðar. Af
Sérstakar aðgerðir
nauðsynlegar
AÐ MATI forráðamanna verkefn-
isins réttlæta eftirtaldar stað-
reyndir að grípa þurfi til sér-
tækra aðgerða til að auka áhuga
og hlut stúlkna og kvenna á sviði
tækni- og raunvi'sinda, sem og
stjómunar:
• Konur em í miklum minnihluta
í verk- og tæknifræðinámi á
háskólastigi.
• Af 867 nemendum _ við verk-
fræðideild Háskóla íslands em
konur 187 talsins, eða 22%.
• Af 371 nemanda í tölvunar-
fræðiskor við Háskóla íslands
era 69 konur, þ.e. 19% nem-
enda.
• í rafmagns- og tölvuverkfræði
er hlutfall kvennemenda 12%
en við skorina nema 19 konur
og 136 karlar.
• Af 131 fastráðnum kennara við
verkfræði- og raunvísindadeild
eru 20 kvenkennarar, eða 15%.
• Af 22 prófessoram við verk-
fræðideild er aðeins 1 kona,
eða 4,5%.
• Af 28 prófessoram við raunvís-
indadeild era 3 konur, eða 11%.
• Af 426 félögum í Félagi tölvun-
arfræðinga er 81 kona, eða
19% af heildinni.
• í Verkfræðingafélagi íslands
em konur 6% félagsmanna.
• Ái’ið 1998 vora konur rúm 9%
stjórnarmanna í 50 stærstu
fyrirtækjum landsins. Af 52
stjórnarmönnum í 10 stærstu
fjármálafyrirtækjum landsins
vora 6 konur, eða 12%.
• Meðal 200 tekjuhæstu stjóm-
enda fyrirtækja á lista Fijálsr-
ar verslunar fyrir árið 1999
era 9 konur.
• Meðal 100 tekjuhæstu stjórn-
enda fjármálafyrirtækja árið
1999 vora 3 konur.