Morgunblaðið - 28.10.2000, Page 26

VIÐSKIPTI
MORGUNBLABIÐ
26 LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 2000
Drefflir úr einkaneyslu og hægir á vextinum í smásöluverslun
„VERÐBÓLGUUMRÆÐAN hefur
verið frekar glannaleg og verðbólgu-
væntingar kunna að kynda undir
verðbólgunni. I könnun sem gerð
var í sumar, en þá mældist verðbólg-
an 5%, var fólk beðið að spá fyrir um
verðbólgu næstu tólf mánuðina og
þá töldu 76% aðspurðra að verðbólg-
an myndi aukast. Ég tel hins vegar
að það séu ýmis merki um það að
einkaneyslan og þar með eftirspurn-
in sé farin að dragast saman,“ sagði
Jón Scheving Thorsteinsson, fram-
kvæmdastjóri Baugs, á fundi Sam-
taka verslunar og þjónustu.
Örfáir liðir valda verðbólgunni
„Ég nefni sem dæmi að fyrstu níu
mánuðina í fyrra var vöxturinn í
notkun greiðslukorta 14% en fyrstu
níu mánuðina í ár hefur vöxturinn
ekki verið nema 4%. Þá má nefna að
innflutningur á nýjum bílum hefur
dregist saman. Vöxturinn í matvæla-
veltu hefur verið 1,4% fyrstu sex
mánuðina í ár, 4,6% í smásöluversl-
un þannig að mér sýnast vera ýmis
teikn á lofti um að það sé að draga úr
þenslunni í hagkerfinu. Þá hafa sum-
ar vörur lækkað í verði: föt og skór
hafa lækkað um 14% að raungildi frá
árinu 1997 og lyf hafa lækkað um
20%. Þá má og nefna að matvara
hefur hækkað þrisvar sinnum hægar
í verði en vísitala neysluverðs.
Þegar við skoðum nánar hvað það
er sem valdið hefur verðbólgunni að
undanförnu þá má ljóst vera að það
er ekki verð á matvöru. Verðbólgan
hefur mælst 4,2% síðustu tólf mán-
uðina og þar munar langmest um
fjóra þætti: húsnæði, opinbera þjón-
ustu, bensín og það sem við köllum
aðra þjónustu. Þegar þessir liðir eru
teknir saman sést að þeir hafa valdið
hátt í 4% verðbólgu, þ.e.a.s. nær allri
þeirri verðbólgu sem við höfum búið
við.“
Bæta þarf nýt-
ing’u fjárfestinga
og vinnuafls
Morgunblaöiö/Ásdís
Benedikt: „Til lengri tíma litið verð-
ur veltuaukningin 2,5-3%.“
í máli Jóns kom fram að ýmis
tækifæri séu fyrir stjórnvöld til þess
að bregðast við. í fyrsta lagi megi
nefna að ríkið geti í auknum mæli
fært verkefni til einkaaðila. Þar
megi nefna sem dæmi rekstur Flug-
stöðvarinnar og fríhafnar og áfeng-
isverslunar. Þá telur Jón að hið opin-
Skipting smásöluverslunar fyrstu sex mánuði
ársins 2000.
Annað
Húsgögn
Föt
Gjafavörur
Heimilist.
Apótek
Blandað
Tölvur
Áfengi
Byggingav.
Minni matv.
Stórmark.
í
0 4.000 8.000 12.000 16.000 20.000
milljónir kr. Heimild: Talnakönnun hf
íslenski hugbúnaöarsjóöurinn hf.
Rafræn hlutabréfaskráning
Mánudaginn 30. október 2000, verða hlutabréf íslenska hugbúnaðarsjóðsins hf. skráð
rafrænt hjá Verðbréfaskráningu íslands hf. Þann dag verða engin viðskipti með hlutabréf
íslenska hugbúnaðarsjóðsins.
Hér með eru hlutabréf íslenska hugbúnaðarsjóðsins hf. innkölluð í samræmi við ákvæði
laga um rafræna eignaskráningu verðbréfa. Nánar tilgreint verða öll hlutabréf sjóðsins
tekin til rafrænnar skráningar og eru þau auðkennd með raönúmerum nr. H-00001 til
H-999999.
Hluthöfum er bent á að koma athugasemdum, telji þeir eignarhald sitt ekki réttilega
skráð, til hlutaskrár íslenska hugbúnaðarsjóðsins að Laugavegi 77, 155 Reykjavík eða í
síma 560 6482. Jafnframt skulu þeir sem eiga takmörkuð réttindi í hlutabréfum íslenska
hugbúnaðarsjóðsins koma rétti sínum á framfæri við sinn viðskiptabanka, sparisjóð eða
verðbréfafyrirtæki sem gert hefur aðildarsamning við Verðbréfaskráningu íslands hf.

> and'.bsrtki Íítand'.
bera eigi almennt að stuðla að auknu
frjálsræði í viðskiptum.
I annan stað nefnir Jón landbún-
aðinn og verð á landbúnaðarafurð-
um. Jón segir að samkvæmt skýrslu
OECD um ísland nemi styrkir til
landbúnaðar samtals um 13 milljörð-
um króna á ári eða 2% af landfram-
leiðslu. Þessi tala skiptist þannig að
6,8 milljarðar séu í beina styrki en
6,2 milljarðar vegna þeirra innflutn-
ingshafta sem í gildi séu. Jón telur
eðlilegt að taka á þessum þætti. Inn-
lend aðföng í matvöruverslun séu
um 60% af heildarkostnaði og land-
búnaðarafurðir vegi þar þungt eða
hátt í 70%. Með því að taka á þessum
lið sé unnt að færa matvöruverð nær
því sem gerist í löndunum í kringum
okkur. Menn hafi auðvitað áhuga á
að auka innflutning á þessu sviði,
ekki aðeins til þess að ná niður verði
heldur einfaldlega vegna þess að
neytendur óski eftir að geta valið
milli fleiri vörutegunda.
Betri nýting vinnuafls
og fjárfestinga
Að mati Jóns felast tækifæri fyrir-
tækjanna í því að nýta vinnuafl og
fjármagn betur. Framboð á vinnu
hafi aukist um 15% frá 1997 í
klukkustundum talið sem sé í sjálfu
sér ótrúlega mikil aukning. Fjár-
munaeign hafi aukist um fjórðung
frá árinu 1995. Heildarframleiðni
hafi hins vegar minnkað í fyrra og
margt bendi til þess að sama muni
verða uppi á teningnum í ár. Aug-
Ijóst sé að menn eigi að geta náð
meira bæði út úr fjármunum og
vinnuafli, það sé algert lykilatriði.
Þá telur Jón að auka megi hag-
ræði með því að nýta betur þá flutn-
ingatækni sem fyrir hendi sé og eins
þær upplýsingar sem fyrirtækin
safni. Þar sé enn sem komið er að
miklu leyti aðeins um skráningu
gagna að ræða en þessar upplýsing-
ar megi hins vegar nýta mun betur
en nú sé gert. í fjórða lagi nefnir Jón
erlent samstarf sem sé raunar þegar
hafið en þar séu einnig tækifæri fyr-
ir hendi. Þá séu enn tækifæri fyrir
fyrirtæki að sameinast og skapa
hagkvæmari einingar þó nokkuð
hafi unnist á því sviði.
Benedikt Jóhannesson, fram-
kvæmdastjóri Talnakönnunar hf.,
sagði að allt benti til lítillar aukning-
ar í verslun í ár. Að hans mati eru
meginástæðurnar þær að skuldir
heimilanna hafa aukist og þar með
vaxta- og gi-eiðslubyrði vegna lána.
Þá væri einnig ljóst að verðhækkan-
ir bæði á olíu og bílatryggingum hafi
dregið úr kaupmætti launa. í þriðja
lagi megi svo nefna að ferðalög til út-
landa hafi verið óvenju mikil og í
fjórða lagi sé um mettun á ákveðn-
um mörkuðum að ræða.
Benedikt sagði engu að síður vera
ljóst að verslunin væri í sókn, störf-
um í greininni hafi fjölgað um 2.800
síðan 1996, fjárfesting í húsnæði,
endurnýjun og nýbyggingar hafi
verið miklar. Tækifærin fælust í því
að nýta bæði fjármuni og vinnuafl
betur en nú er.
Benedikt telur að veltan á
smásölumarkaðnum hafi verið um
75 milljarðar króna á fyrra helmingi
þessa árs, sem sé mjög svipað og síð-
ustu sex mánuðina í fyrra. Matvöru-
verslun væri mjög mikilvæg þegar
menn væru að skoða neyslumynstur
fólks því hún sýndi einna minnstu
teygni miðað við kaupmátt. Kaup-
máttarteygni á veitinga- og skyndi-
bitamarkaðnum væri til að mynda
miklum mun meiri. Vægi matar og
drykkjar hafi hins vegar farið
minnkandi í neyslu fólks með bætt-
um efnahag.
Veltuaukning 2,5-3%
til lengri tíma litið
Benedikt sagði að mikill uppgang-
ur hefði einkennt efnahagslífið að
undanförnu og kaupmáttur aukist
verulega. Það sé hins vegar alveg
útilokað að kaupmáttur geti haldið
áfram að aukast um 4% til 7% á ári.
Til þess að kaupmáttaraukning geti
orðið verði að eiga sér stað fram-
leiðniaukning eða þá að til komi al-
menn verðlækkun. Eðlilegt sé að
gera ráð fyrir að kaupmáttaraukn-
ing til lengri tíma geti verið á bilinu
1-2%. Þekki menn langtímakaup-
máttaraukningu sé hægt að spá fyrir
um langtímaaukningu í smásölu-
verslun að þvi gefnu að menn þekki
jafnframt raunfjölgun þjóðarinnar.
Ætla megi að landsmönnum í
heild muni fjölga um 1,1% en sú
fjölgun dreifist hins vegar ekki jafnt.
Gera megi ráð fyrir að fólki á höfuð-
borgarsvæðinu muni fjölga um 1,4%
en fólki á landsbyggðinni um 0,6%.
Benedikt segir að með tilliti til aukn-
ingar í verslun verði einnig að taka
mið af fjölda ferðamanna og neyslu
þeirra hér á landi. Ferðamönnum
hafi fjölgað nokkuð meira en menn
höfðu gert ráð fyrir og allt stefni í
það að þeir verði um 300.000 talsins í
ár. Þar við bætist að hver ferðamað-
ur eyði nú meira fé hér en áður.
Benedikt sagði að gera mætti ráð
fyrir að eyðsla þeirra í verslun hér á
landi mundi nema um 1,8 milljörðum
króna í ár en fyrir aðeins þremur ár-
um var eyðsla þeirra ekki nema 930
milljónir. Séu þessir þættir teknir
saman megi gera ráð fyrir að til
lengri tíma litið verði 2,5-3% veltu-
aukning í verslun vegna mannfjölg-
unar og kaupmáttaraukningar.
Veltuaukning verði aftur á móti
minni í matvöruverslun eða um
1,5%. Vegna meiri fjölgunar á höfuð-
borgarsvæðinu telur Benedikt að
aukning í verslun þar verði um 3% til
lengri tíma litið en ekki nema 1-
1,5% á landsbyggðinni og stafar það
að hluta til af því að um 10% af versl-
un á höfuðborgarsvæðinu sé utan-
bæjarverslun. Þá sé og ljóst að
neysla vaxi mjög mishratt eftir
greinum auk þess sem ald-
ursskipting þjóðarinnar muni
breyta neyslunni.
Aðrir fyrirlesarar á fundi Sam-
taka verslunar og þjónustu voru
Margrét Guðmundsdóttir, fram-
kvæmdastjóri hjá Skeljungi, sem
ræddi um neytandann í hinu nýja
hagkerfi, Árni Matthíasson á Morg-
unblaðinu, sem ræddi um netverslun
og vinnuaflsþörf, Kristján M. Ólafs-
son, hjá EAN á íslandi sem talaði
um birgðalausa birgjann, Gunnar
Páll Pálsson, Verzlunarmannafélag-
inu, sem fjallaði um breytta aldurs-
samsetningu þjóðarinnar og Hans-
ína B. Einarsdóttir, framkvæmda-
stjóri Skref fyrir skref, sem talaði
um ráðningar.