Morgunblaðið - 28.10.2000, Page 51
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 2000 51
+ Jón Jónsson var
fæddur á Innri-
Kóngsbakka í
Helgafellssveit 6.
aprfl 1911. Hann
lést á St. Fransisk-
usspítalanum í
Stykkishólmi 20.
október síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Jón Þorleifs-
son, f. 28.9. 1860, d.
9.12. 1916, og Guð-
rún Pétursdóttir, f.
2.2. 1874, d. 6.6.
1943.
Systkini Jóns
voru: 1) Pétur, f. 6.10. 1894, d.
8.8. 1987, eiginkona Lára Sig-
ríður Björnsdóttir, f. 31.5. 1895,
d. 26.1. 1948. 2) Ragnheiður Kri-
stín, f. 6.11. 1897, d. 6.2. 1975,
eiginmaður Valdimar Jóhanns-
son, f. 8.1. 1893, d. 1.10. 1988. 3)
Kristleifur, f. 28.10. 1899, d.
29.1. 1957, eiginkona Kristjáns-
ína Bjarnadóttir, f. 23.3. 1888, d.
7.5. 1969. 4) Björn, f. 18.3. 1902;
d. 5.8. 1987, eiginkona Kristjana
Sigurborg Magnúsdóttir, f. 9.1.
1909, d. 26.5. 1974. 5) Lárus, f.
Mér kom ekki á óvart að heyra
fregnina um að Jón eða Nonni frá
Kóngsbakka væri látinn. Hann
hafði átt við vanheilsu að stríða
síðustu vikur, en fram að því var
þessi aldni heiðursmaður við
hestaheilsu og varð nánast aldrei
misdægurt. Eg man ekki eftir að
hann hafi fengið kvef eða neiria af
þessum umferðarpestum.
Það vantaði ekki nema rúma
fjóra mánuði að hann næði 90 ára
aldri, og eins og gefur að skilja
hafði Nonni lifað gífurlegar breyt-
ingar á íslensku samfélagi á sinni
löngu ævi. Elja og samviskusemi
fyrir því sem honum var trúað fyr-
ir var hans aðalsmerki.
Nonni er fæddur og uppalinn á
Innri-Kóngsbakka og bjó þar með
systkinum sínum í hart nær 75 ár.
A Innri-Kóngsbakka var tvíbýli,
Björn bróðir hans, kona hans, Sig-
urborg föðursystir mín, og Nonni
bjuggu á öðru heimilinu og á hinu
heimilinu voru þrjú systkini, Lár-
us, Bergþór og Margrét. Þetta var
félagsbú þar sem hver og einn
gegndi sínu fasta hlutverki og
verkin runnu áfram að mér fannst
áreynslulaust. Innri-Kóngsbakki
var annálaður fyrir snyrtilegan bú-
skap og átti Nonni stóran þátt í
því.
Ég átti því láni að fagna að kynn-
ast þessu myndarlega sveitaheim-
ili sem var mitt annað heimili í átta
sumur og árlega kom ég þangað
eftir það sem gestur. Það sem var
svo sérstakt við Kóngsbakka var
hve lengi var þar haldið í gamlar
verkhefðir, úti sem inni, bærinn
var kyntur upp með mó. Rafmagn
kom ekki fyrr en sumarið eftir að
minni vist lauk þar árið 1967.
Heimilið var svo sjálfu sér nægt
um mat að í raun þurfti bara að
kaupa inn hveiti, kaffi, sykur og
salt ef því var að skipta. Sjórinn og
landið gaf ætíð af sér nóg að bíta
og brenna.
Matmálstímar voru í föstum
skorðum og ætíð passað vel upp á
það að matast væri reglulega.
Hafragrautur og súrt slátur var
ávallt í morgunmat, klukkan hálf
tíu var kaffi og brauð og klukkan
ellefu var drukkið kaffi eða mysa.
Hádegismatur var stundvíslega
klukkan tólf og eftir það „köstuðu
menn sér“ stutta stund. Kukkan
þrjú var kaffi og sætabrauð. Það
sem mér fannst óvenjulegast var
að klukkan fimm fengu allir sér
mjólk og brauð; síðan var borðað
um hálf átta leytið og deginum
lauk með því að fá sér glas af spen-
volgri mjólk. Ég held ég búi enn að
þessu holla og góða mataræði.
Strax og ég kom fyrst á Kóngs-
bakka varð Nonni einn af mínum
bestu vinum, hann var barngóður
með endemum og synd að hann
skyldi aldrei eignast börn sjálfur.
4.6. 1903, d. 12.9.
1986, ókvæntur. 6)
Rósa, f. 7.6. 1905, d.
26.5. 1982, eigin-
maður Halldór Jó-
hannsson, f. 31.12.
1902, d. 24.4. 1982.
7) Jón Kolbeinn, f.
8.8. 1907, d. 26.10.
1908. 8) Sigrún, f.
4.11. 1908, d. 14.1.
1909. 9) Sigrún, f.
22.2. 1910, d. 23.
sama mánaðar. 10)
Margrét Júlíana, f.
19.1. 1913, d. 25.6.
1984, ógift. 11) Jón
Bergþór, f. 25.6. 1916, d. 26.10.
1979, ókvæntur.
Jón lauk barnaskólagöngu í
Helgafellssveit. Hann stundaði
búskap að Innri-Kóngsbakka í
Helgafellssveit til ársins 1984 er
hann flutti á Dvalarheimilið í
Stykkishólmi þar sem hann bjó
þar til hann lést. Jón var
ókvæntur og barnlaus.
Útför Jóns fer fram frá Bjarn-
arhafnarkirkju í Helgafellssveit
i dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
Nonni gaf sér alltaf tíma til að
bregða á leik og einnig að segja
manni frá nöfnum á kennileitum og
heiti á blómum og fuglum. Hann
sýndi mér hvernig mætti mæla
tímann eftir því hvar sólin var yfir
fjöllunum á Snæfellsnesfjallgarði.
Þetta sagði Nonni hefði verið
nauðsynlegt fyrir börnin að læra
þegar þau sátu yfir kindum sem
síðan átti að reka heim í kvíar að
kveldi. Ekki áttu börn úr á þeim
tíma. Oft var maður fljótur að
glejnna, en þá fór Nonni bara yfir
þetta aftur með sínu þolinmóða
fasi.
Það voru ófáar ferðirnir sem við
fórum saman í smalamennsku og
fáa menn hef ég séð frárri á fæti.
Eitt sinn þurftum við að ná í tvo
hesta, auðveldlega gekk að ná öðr-
um og meðan ég hélt í hann hljóp
Nonni hinn hestinn uppi, sprengdi
hann einfaldlega. Nonni hefði orð-
ið afbragðs langhlaupari ef hann
hefði haft tækifæri til að leggja
það fyrir sig. Fjallkóngur var hann
um árabil og fáir þekktu betur
landið í Helgafellssveit. Ég spurði
Nonna um álit hans á því að leggja
nýjan veg, svo nefndan vatnaveg,
en töluverðar deilur spruttu út af
þessari vegalagningu, aðallega út
af einni mýri. Nonni sagðist ekki
gefa mikið fyrir álit þeirra sem
vildu vernda þessa mýri, þarna
væri lítið fuglalíf og lélegt beiti-
land. Hann hafði oft farið þessa
leið og talaði því af mikilli þekk-
ingu.
Verkaskipting var skýr á Kóngs-
bakka, þar hafði hver sitt hlutverk.
Nonni hugsaði um kýrnar og á vor-
in var hann sá sem leit eftir sauð-
burðinum. Hann var víkingur að
slá með orfi og ljá og hvert strá var
þrifið upp. Snyrtilegri og fallegri
galta hef ég fáa menn séð hlaða
upp eins og Nonni gerði. Enda var
Nonni snyrtimenni og ávallt vel
klæddur. Hann gerði ekki víðreist
um ævina og skólagangan var ekki
löng, samt var hann mjög vel les-
inn og fylgdist grannt með inn-
lendum jafnt sem erlendum frétt-
um. Og það var aldrei komið að
tómum kofa þegar rifja þurfti upp
ættfræðina eða þjóðmál frá fyrri
tíma.
Um 1985 flyst Nonni í Stykkis-
hólm og aðlagaðist sínu breytta
hlutskipti vel. Hann hafði gaman
af að kynnast nýju fólki og fara í
ferðalög um landið. Nokkrum sinn-
um kom hann í heimsókn til okkar í
Reykjavík og enn átti Nonni auð-
velt með að ná sambandi við börn-
in. Ég sé hann enn fyrir mér spila á
spil við Jóhönnu Sigurborgu dótt-
ur okkar og síðar yngri krakkana.
Orlögin höguðu því þannig að við
Hildur ásamt fleirum eigum nú
griðastað á Innri-Kóngsbakka og
höfum gert upp gamla bæinn, hlöð-
una og fjósið. Þessi myndarlegu
hús voru byggð um 1920 og bera
handbragðri þeirra bræðra fagurt
vitni. Síðast kom Nonni út á
Kóngsbakka í júní s.l. og skoðaði
allt þar í krók og kring og var
ánægður með breytingarnar. Við
eigum því láni að fagna að fyrir
nokkrum árum setti hann niður á
blað fyrir Innri-Kóngsbakkafólk
nöfn á kennileitum allt frá Kerling-
arskarði og út í eyjar. Hver vík og
hóll átti sitt heiti. Margt af slíku er
nú að falla í gleymskunnar dá með
þeirri kynslóð sem nú er að kveðja.
Við sem eftir stöndum eigum
Nonna mikið að þakka, hann var
góður frændi, glaðlyndur og
traustur félagi sem öllum vildi vel
og mátti aldrei vamm sitt vita.
Ég þakka fyrir vinskapinn og
alla uppfræðsluna og bið Guð að
geyma Nonna.
Jafet.
Okkur langar til að minnast Jóns
Jónssonar frá Innri-Kóngsbakka,
sem lést á St. Fransiskusspítalan-
um í Stykkishólmi 20. október sl.
Með honum er fallið frá allt hið
eina og sanna Innri-Kóngsbakka-
fólk, þessir góðu nágrannar okkar
til margra ára. Minningin um þau
er björt í huga okkar.
Þau voru sérstaklega fljót að
hjálpa þegar til þeirra var leitað.
Þeir voru ófáir dagarnir sem Jón
kom til okkar til veita sína aðstoð.
Þegar við vorum að byggja upp á
Ytri-Kóngsbakka hjálpaði hann
okkur við steypuvinnu og fleira og
munaði mikið um þau handtök, því
þá var tæknin ekki eins til hjálpar
og voru dagarnir langir og erfiðir.
Þar var nú þannig í sveitum áður
fyrr að menn hjálpuðu hver öðrum,
ef þurfa þótti og kom það sér oft
vel. En það var bara svo lítið sem
hægt var að gera fyrir Jón í stað-
inn fyrir hans vinnu. Hann var
sjálfum sér nógur.
Aldrei tók hann borgun fyrir
neitt, það var eins og honum fynd-
ist það mógðun þegar það var
nefnt. Heima fyrir var hann alltaf
vinnandi. Við munum sérstaklega
þegar hann var að taka saman hey
og galta eins og þá var gert.
Hann var svo ákafur í vinnu og
hraustur að hann hljóp meira segja
með stór heyföng. Jón var mikið
snyrtimenni og allt sem hann gerði
var svo fagurlega gert. Sama má
segja um reglusemi í öllu hans fari.
Skepnurnar fengu sín hey og kýrn-
ar voru mjólkaðar á réttum tíma.
Það er margs að minnast þegar
komið er að kveðjulokum. Sérstak-
lega fannst okkur skemmtilegt
þegar skipst var á jólaboðum eða
hist í öðrum veislum.
Við nutum þess að gleðjast hvert
með öðru. Arið 1983 flutti Jón
ásamt bræðrum sínum, Lárusi og
Birni, til Stykkishólms. Þá komu
eyður í jólaboðin.
En fjórum árum síðar fluttum
við hjónin líka til Stykkishólms og
þá endurnýjaðist sambandi aftur.
Þá kom Jón í jólakaffi og spilaði
Pító við okkur og höfðu strákarnir
okkar gaman af og þá var gert að
gamni sínu.
Eftir að þorrblót byrjuðu á
Skildi fórum við saman á þær
skemmtanir, þar til síðasta vetur,
þá treysti Jón sér ekki að fara.
Að lokum viljum við þakka Jóni
hjálp og hlýhug, sem hann sýndi
okkur alltaf. Nú er hann farinn í
sína hinstu ferð og vitum við að vel
verður tekið á móti honum. Með
Jóni er genginn góður maður.
Blessuð sé minning hans.
Fjölskyldan
Ytri-Kúngsbakka.
Látinn er í hárri elli Jón Jónsson
fyrrverandi bóndi á Innri-Kóngs-
bakka í Helgafellssveit.
Með honum er genginn síðasti
hlekkurinn í kynslóð þeirra syst-
kina á Innri-Kóngsbakka.
Nonni eins og við kölluðum
hann, ól allan sinn aldur á Innri-
Kóngsbakka, en síðustu árin
dvaldi hann á Dvalarheimili aldr-
aðra í Stykkishólmi og undi hag
sínum vel.
Að vera undir handleiðslu og
verndarvæng Nonna á árunum
milli 1950 og 60 voru forréttindi, en
það gerði sá er hér heldur á penna.
Nonni var einstaklega barngóður
og hlýr. Engin börn voru á Innri-
Kóngsbakka nema við sumarbörn-
in. Oll löðuðumst við að Nonna,
enda var hann ólatur við að sinna
borgarbörnunum sem komu eins
og farfuglarnir á vorin og fóru ekki
fyrr en eftir réttir á haustin.
Við þáttaskil sem þessi, þegar
síðasti bóndinn á Innri-Kóngs-
bakka kveður hrannast minning-
arnar upp, sem ljúft er að minnast.
Á bænum bjuggu á þessum árum
sex manns, föðursystir mín Sigur-
borg Magnúsdóttir og hennar
maður Björn Jónsson ásamt
systkinum hans, þeim Lárusi, Jóni,
Margréti og Bergþóri, sem eru öll
látin.
Þetta var að mörgu leyti merki-
legt heimili, umgengni og snyrti-
mennska mikil, en verkaskipting
mjög skýr og afdráttarlaus. Hvert
þeirra sinnti sínum þætti búskap-
arins.
Nonni sá alla tíð um nautgripina
og fjósið og haft var á orði að hægt
væri að ganga þar um á sokkaleist-
unum, slík var snyrtimennskan.
Minni hans var einstakt, hann
þekkti fólk og ættir víða, þó ekki
hefði hann ferðast mikið um land-
ið. Með sanni er hægt að segja að
hann hafi þekkt hverja þúfu á
norðanverðu Snæfellsnesi og fór-
um við margar ferðir um Nesið,
þar sem hægt er að njóta útsýnis
yfir Breiðafjörðinn og þá komu
örnefnin alveg á færibandi.
Nonni var sannur íslendingur af
þeirri kynslóð sem gerði fyrst og
síðast kröfur til sjálfs sín, en ekki
til annarra eða umhverfisins,
slíkra er gott og hollt að minnast.
Ég og fjölskylda mín kveðjum
þennan öðling með mikilli virð-
ingu.
Blessuð sé minning Jóns á
Kóngsbakka.
Magnús Ólafsson.
Jón lést á sjúkrahúsinu hér 20.
okt. sl. 89 ára að aldri. Mig langar
til að minnast hans nokkrum orð-
um enda var hann góður vinur
minn, eftir að okkar kynni hófust.
Jón var alveg sérstakur maður og
persónuleiki, traustur og ákveðinn
að hverju sem hann gekk, stundvís
með afbrigðum og talsmaður gam-
alla og góðra siða og dyggða. Hann
var lengst ævi sinnar á Kóngs-
bakka, bjó þar með bræðrum sín-
um, þar til þeir fluttu í Hólminn,
þar sem hann dvaldi æ síðan og
naut þjónustu Dvalarheimilisins
þar, mat hana mikils og var þjón-
ustufólki afar þakklátur fyrir um-
önnun og góð samskipti. Ég hafði
að vísu haft nokkur kynni af Jóni
meðan hann var í sveitinni en við
komu hans í bæinn efldust þau til
sterkrar tryggðar og vináttu, enda
var hann ekki búinn að vera hér
lengi þegar hann gekk til liðs við
mig í starfi að bindindismálum í
stúkunni Helgafelli og þar mætti
hann á öllum fundum og alltaf með
fyrstu mönnum. Hann var mér
ætíð hinn ráðholli og vildi hag
Reglunnar sem mestan. Vissi að
hollur félagsskapur gerir mesta
gagn í lífinu og er viti til farsællar
ævi. Við urðum síðan borðfélagar á
Dvalarheimilinu og þá efldist vin-
skapurinn. Oft spiluðum við sam-
an, bæði með eldri borgurum og
eins félagsvist sem Lionsklúbbur-
inn hér hefir haldið uppi fram á>
þennan dag. Hann tók einnig þátt í
starfi Aftanskins, félags eldri
borgara, og þar sem annars staðar
var hann traustur og ábyggilegur
félagi. Snemma gerðist hann
áskrifandi að barnablaðinu Æsk-
unni og var það til seinustu stund-
ar, fagnaði alltaf komu þess og las
það vel og sagði mér frá innihald-
inu og boðskapnum og bindindi
sem það boðaði, enda var Jón alla
ævi stakur bindindismaður. Þau
mál voru honum kær og oft rædd-
um við saman um hvernig mætti
efla bindindi sérstaklega meðal
barna og unglinga. Við reyndum að
benda samferðamönnunum á að
bindindi væri hluti af mjóa vegin-
um sem Kristur boðaði sinni sam-
tíð og við vorum aldrei í vafa um að
ef þeim vegi væri fylgt myndi stríð,
áfengi og öll óhamingja víkja en
hið góða og sanna ríkja meðal ein-
staklinga og þjóða. Oft vitnuðum
við í kvæði Þorsteins Erlingssonar
okkar málstað til sanns og man ég
sérstaklega þegar við kryfjuðum
til mergjar ljóðið „Brautin“, „Ef
við nú reyndum að brjótast það
beint“ o.s.frv. og „gaufið og krók-
ana höfum við reynt og framtíðar-
landið er fjarri“. Og væri ekki
gaman að vakna upp á ný og vera á
þeim gullaldardögum, þegar hver
maður segir að „þýið sé þý“. Við
vissum báðir að áfengið gat aldrei
orðið til góðs, það væri bæði
lúmskt og falskt. Stefnufesta Jóns
og ákveðni var stundum, að ann-
arra dómi, of mikil, en þeir vissu að
ef Jón hafði ákveðið eitthvað stóð
það, því loforð voru loforð. Nýj-
ungagirni var honum fjarstæð en
gladdist hverju sem til heilla horfði
á því sem öðru. Hann lét sér duga
margt sem aðrir hefðu ekki sætt
sig við. Hann var ekki víðförull um
dagana. Ég held hann hafi aldrei
stigið á erlenda grund, en landið
var honum kært og á efri árum
ferðaðist hann nokkuð með eldri
borgurum um landið. Með Jóni
hverfur nú sannur og góður þegn
þjóðfélagsins. Hann vildi þess
gagn, sóttist ekki eftir eigin frama
né meiru en hann taldi sig hafa
þörf fyrir.
Ég vil í lokin þakka góðum vini
sérstaka samfylgd og bið honum
sannrar blessunar á nýjum og
betri leiðum. Góður guð varðveiti
hann og blessi.
Árni Helgason.
Vesturhlíð 2
Fossvogi
Sími 551 1266
www.utfor.is
é
Þegar andlát
ber að höndum
Önnumst alla þætti útfararinnar.
Við Útfararstofu kirkjugarð-
anna starfa nú 14 manns
með áratuga reynslu við
útfaraþjónustu. Stærsta
útfararþjónusta landsins
með þjónustu allan
sólarhringinn.
Prestur
Kistulagning
Kirkja
Legstaður
Kistur og krossar
Sálmaskrá
Val á tónlistafólki
Kistuskreytingar
Dánarvottorð
Erfidrykkja
%. ÚTFARARSTOFA
KIRKIUGARÐAN
KIRKJUGARÐANNA EHF.
JON
JÓNSSON
...-i