Skírnir - 01.08.1906, Side 22

214 Horfur kirkju og kristindóms hér á landi. Skírnir.
að nefna hér. Hins má geta, að kominn er upp þar í
landi nýlega öflugur f r a m s ó k n a r-flokkur í trúar- og
kirkjumálum; eru þeir próf. Jæger og síra Klavenæs þar
fremstir í flokki. Frá deilunni við þá stefnu dó Heuch,
og þykir síðan vera fremur sókn en vörn í höfuðstað
Noregs frá hálfu hinna frjálslyndari kennimanna. Grundt-
vígs-stefnan danska. hefir þótt hafa merkilega lítinn byr
hjá vorum trúarheitu frændum þar í landi, en lýðháskól-
ar Grrundtvígs hafa hlotið töluvert gengi, og líklega mest
fyrir fylgi hins mælska og gáfaða prests Kristófers Bruuns.
— í Svíþjóð hafa og annað veiflð komið upp trúar- eða
trúboðshreyflngar á öldinni sem leið, en í miklu minni stíl
en bæði í Noregi og Danmörku. Veldur því ríki og íhald-
semi hinnar myndugu sænsku ríkiskirkju. Hvorki sér-
trúarmenn, þótt kalli sig »evangiliska«, né fríhyggjumenn
eiga þar enn friðland, svo heitið geti. Sá maður, sem eg
hygg að mest áhrif hafl haft til góðs í frjálslynda stefnu
þar, var hið mikla skáld og fjölvitringur Victor Rydberg;
hann ritaði margt til upplýsingar landsmönnum sínum, og
h o n u m trúðu oftlega þeir, sem við enga aðra létu sér
segjast. Nefna má og heimspekinginn Boström, Arnold-
son, o. fl. Þar í landi líkt og í Noregi hafa aftur verið
svæsnir og stækir vantrúarhöfundar, sem unnið hafa hin-
um ófrjálsu trúboðsstefnum meira gagn en skaða ó v i 1 j-
a n d i. Fer svo ávalt þar sem ófrelsið er, að öfgar
mæta öfgum. Að öðru leyti kom hin sama nýja trúar-
alda einnig til Svíþjóðar á fyrri hluta aldarinnar, r ó m a n-
t i s k a stefnan, sem streymdi um öll Norðurlönd frá
Þýzkalandi. — Hvað Danmörku snertir gerði rómantiska
stefnan þegar vart við sig eftir byrjun aldarinnar, þegar
Steffens hélt fyrirlestrana frægu, og ölenslæger hóf að
kveða, og Grundtvíg að syngja nýja söngva. Þá kom og
Mynster biskup og síðan Clausen prófessor og aðrir af-
bragðsmenn landsins til sögunnar. Þó nægði hinum eld-
þrungna Grundtvíg ekki sú alda, kallaði hann hana skyn-
semis- og hræsnisgutl, og lenti því í deilum og jafnvel
málaferlum. En á dögum Kristjáns 8. átti Grundtvíg