Skírnir - 01.08.1906, Síða 41

Skírnir.
Henrik Ibsen.
233
inn á svið leiksins, að fiesta hefur hrylt við, sem horft
hafa á. Þetta verk reisti svo mikinn storm óvildar og-
hneykslunar meðal margra í Noregi, að höfundurinn gaf
þjóð sinni svar í »En Folkefjende« (1882), þar sem hann
ver sig undir grímu leiksins fyrir árásunum. Að þessu
síðast nefnda riti starfaði hann skemur venju. Hugurinn
bar hann þar hálfa leið.
Af síðari ritum hans er alment álitið að »Bygmester Sol-
ness« sé hið fullkomnasta. Þar mun höfundinum sjálfum vera
lýst, ætlunarverki hans og örlögum. Dásamlega skýrar
og áhrifamiklar eru þær myndir og, sem hér er brugðið
upp af meistara byggingarlistarinnar, æskunni sem ann
honum og hatar hann og öðrum sem lifað hefur honum
samhliða (konunni), er vildi »byggja hamingjuna upp í
barnahjörtum«, í stað turnanna, er meistarinn sjálfur vildi
reisa svo hátt upp frá jörðunni. I »Rosmersholm« (1886),
»Fruen fra Havet« (1888) og »Hedda Gabler« (1890) hefur
höfundurinn skorið djúpt inn i mein samlífsins milli manna
og kvenna og brugðið ljósi hærri og hreinni ásta yfir
vanalíf hins algenga lögleidda kærleika. I einu af þess-
um ritum, «Fruen fra Havet«, skygnist Ibsen langt inn í
dularheim segulaflsins i mannlegum anda, sem Björnstjerne
Björnson fyrir sitt leyti hefur verið hugfanginn af, miklu
fremur en Ibsen. Síðasta rit Ibsens er »Nár vi döde
vágner«. Heldur hann þar dóm yfir sjálfum sér og lifs-
starfi sínu, og þar virðist hann fyrst sjá hve vilta vegi
andinn velur sér, þegar hjartað ekki er með. Hin mikla
sigurför hlutsjónakenningarinnar um öll Norðurlönd á ein-
veldistímum Georgs Brandesar yfir skáldmentum Dana og
nágrannaþjóðanna bar Ibsen fram og barst frarn af hon-
um. En eins og þessi andans stefna í sjálfu sér gildir
einungis svo lengi sem hún liflr á andvígi gegn öfgahug-
sjónum, eins lifði Ibsen það ásamt fleirum samtímamanna
sinna að falla frá ofdýrkun bölsýnis, vægðarleysis í dóm-
um, háðs og annars þess, sem hinn einangraði, hjartalausi
mannsandi villist til.