Skírnir - 01.08.1906, Side 75

Skírnir. Sturla Sighvatsson. 267
að vera alinn upp í Odda, til þess að verða ritsnillingur
eins og Snorri.
Hvílík merkisbók Sturlunga er!
I birtunni, sem frá orðum söguritarans leggur yfir
hina löngu horfnu öld, sjáum vér undraverðar og geig-
vænlegar myndir. Engin íslenzk öld hefir eins knúið
fram það sem í mönnunum býr eins og Sturlungaöldin, og
ekki sízt þess vegna er oss sagan um hana svo mikils-
verð. Og þó að margt af því, sem öldin knýr fram, sé
býsna ófagurt — eins og við er að búast — þá verður
henni þó ekki með öllu neitað um fegurð. En sú fegurð
er eins og dýrð jöklanna, eldfjallanna og fossanna, ógn-
þrungin.
Yér sjáum þar ljóma á hreysti, snild og vit, svo að
aldrei hefir verið betur á landi hér; en þar glórir líka í
djöfullegt hatur, sviksemi og grimd. Og íslenzka aflið og vitið
beinist langmest að því, — að eyða íslenzku afli og viti.
Og gæfan virðist stundum fara eftir öðru en gjörvuleika,
og þeir verða oft undir, sem oss er sárara um.
Snorri var mvrtur, eins og uppeldisbróðir hans Ormur
Jónsson (er ritað hefir Njálu?), og Sturla, sem forlögin
höfðu teflt fram til varnar sjálfstæði íslands, féll fyrir
vopnum óvina sinna.
Fátt í Islendinga sögum er sorglegra en sagan um
örlygsstaðabardaga, og skulum vér nú hugleiða hana
lítið eitt.
Sturla var í Miklabæ nóttina fyrir bardagann; hann
lá í lokhvílu og annar maður til. »Skálinn var allur
skipaður mönnum«, og má nærri geta, að loftið hefir verið
býsna þungt um nóttina, þar sem þessi mannfjöldi var
saman kominn.
Get eg þessa af því að einmitt þetta atriði reyndist
næsta þýðingarmikið.
»Sturla vaknaði þá er sól var lítt farin. Hann sett-
isk upp, ok var sveitugr um andlitið; hann strauk hend-
inni fast um kinnina ok mælti: ekki er mark at draum-
um«.