Skírnir - 01.08.1906, Page 82

274
Ritdómar.
Skirnir.
ar á lyndiseinkunnum þeirra. Yísar höf. að nokkru leyti til
lýsingar Dr. Valtýs á íslendingum í »íslands Kultur ved Aarhundrede-
skiftet 1900«, en sjálfur leggur höf. aðaláherzluna á það hvernig
lifskjörin hafa skapað lyndiseinkenni þjóðarinnar. Segir hann þar
meðal annars: »Eigi var svo vel, að fimm aldir eða lengur mætti
nokkur sá viðburður, sem oftlega vakti erlendis heilar stéttir ti!
samtaka, ef ekki heilar þjóðir, eg á við atburði, sem bera skyndi-
lega að og neyða alla sem einn upp að standa og berjast fyrir til-
veru sinni. Yér vorum fyrir fjarlægð vora og fátækt lausir við þá
grýlu, sem hernaður heitir. Hver kotungur sat óhultur í sínu
hreysi. En einnig það var ein orsökin til að festa félagsleysið og
niðurdrepa trausti og trú á samtökum«. Er hér tekið fram eitt
atriði, sem sjaldan er gaumur gefinn. Hann bendir á hin illu
áhrif einangrunarinnar bæði út á við og heima fyrir og allra þeirra
hörmunga, sem þjóðin hefir orðið að þola, en segir svo : »A hiun
bóginn stafa og sum hin betri einkenni vors íslenzka þjóðernis og
skapsmuna frá sömu áhrifum. í raunum sínum vandist þjóð vor
á, að neyta sinna beztu hæfileika og beztu arfleifðar: íhugunar,
fróðleiks og bókfræði. Hver önnur alþýða hefir geymt miklar bók-
mentir og sumpart haldið þeim við og aukið þær öldum saman
þrátt fyrir örbyrgð, ill húsakynni og ótal hrakninga?« — í lýs-
ingunni á Dönum styðst höf. aðallega við ummæli danskra höfunda. —
Eins og þetta stutta efnisyfirlit sýnir, er í bókinni saman
komið svo mikið og fjölbreytt efni, að ekki er ráðrúm til að fara
frekar út í einstök atriði. Svo sem vænta mátti er hún rituð af
miklu fjöri og oft stigið á bak ljóðfáknum þegar fljótt verður yfir
sögu að fara. Alls eru um 20 kvæði í bókinni og þykja mér
þeirra bezt hin ljómandi snjöllu kvæði um Hróarskeldudómkirkju
og um Grundtvig. Bókina prýða 76 ágætar myndir af mönnum,
mannvirkjum og landslagi. Því miður er mikið af prentvillum, sem
að vísu hafa sumar verið leiðréttar í ísl. blöðum. Að öðru leyti
er ytri frágangur fyrirmynd, G. F.
SUMARGJÖF. II. ár. Útgefendur: Bjarni Jónsson frá Vogi og Einar
Gunnarsson. Rvik. Prentsm. Gutenberg 1906.
Þetta er eigulegasta kver, fjölbreytt að efni, fróðlegt og skemti-
legt. í því eru fræðandi greinar: »Taugakerfi mannsins og aðal-
verkanir þess« (nafnlaust) »Bæjarstaðaskógur og nágrennið«, eftír