Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1910, Blaðsíða 37

37
eð Lndn. segir að Sturla goði byggi »á Sturlustöðum uppi undir
Tungufelli upp frá Skáldskelmisdal«, þá vai’ð að taka það til greina.
Nú er enginn dalur nærri heimatungu-fellinu- Því komst það ekki
að. En alt stóð heima ef eg tók sundið, sera Hallmundarhrauns-
kvísiin líggur fram um, fyrir Skáldskelmisdal, og Kleppa, sem nú
heita, fyrir Tungufell. Það fell er líka í tungu, og er bærinn Fljóts-
tunga utar í þeirri tungu. Þó ekki eigi sem bezt við að kalla þar
»dal«, þá má segja sama uin fleiri »dali«, svo sem Kaldadal o. fl.
Og nú er það upplýst (af M. Þ.) að hellirinn Víðgeimir í þeirri
hraunkvísl hét fyrrum Víðgelmir, þá kemur mér í hug, að enn fyrri
hafi hann ef til vill, verið kallaður Skáldsgelmir — af einhverju til-
efni, svo sem að skáld hafi hafst þar við um hríð, og dalurinn svo
kendur við hellinn. Sé nú þetta rétt tilgetið: að Víðgelmir hafi
áður heitið Skáldsgelmir, þá liggur mjög nærri að hugsa sér, að
heimildarmaður söguritara hafi nefnt fyrir honum Skáldsgelmisdal, en
hann eigi þekt örnefnið og ritað Skáldskelmisdal. Þar munar ekki
nema um einn staf og framburðurinn alveg eins hvor stafurinn sem
er. — Og af því datt mér þessi tilgáta'í hug.
Sturla goði Kalmansson er óefað sami maður og Sturla goði,
sem var að vígi Hellismanna með Illuga svarta og Torfa Valbrands-
syni. Þegar þessa er gætt, þá verður skiljanlegt að hann hafi sett
bygð sína svo innarlega, til þess að vera á varðbergi fyrir óaldar-
mönnunum og halda njósn um háttu þeirra og hvenær færi gæfist
á þeim. Allir kannást við þjóðsöguna um Hellismenn, er segir, að
þeir hafi orðið unnir með þeitn hætti, að bóndasonurinn frá Kalmans-
tungu hafi svikið þá. Er nú ekki hugsanlegt, að í þessu felist end-
urminning um forna sögu af Sturla goða, er lagt hafi ráðin á til að
sigra Hellismenn eftir að hann hafði kynt sér atferli þeirra? Þetta
mál væri æskilegt að betur yrði rannsakað.
VIII. Keldur í Bæjarsveit.
í Víga-Styrssögu-ágripi Jóns Grunnvíkings k. 12. er þess getið,
að þá er þeir Snorri goði fóru frá vígum þeirra Þorsteins Gíslason-
ar í Bæ, þá hafi þeir lýst vígunum á »næsta bæ«, riðið svo upp með
ánni, yfir i Hvítársíðu og upp frá bæjum. Það var hyggilegt, sem
von var af Snorra, að ríða á fjall fyrir ofan Hvítársíðu; þangað
mundi ekki leitað, þó eftír væri riðið. En þeir þurftu að vera komnir
upp frá bæjum áður enn fólk kom á fætur. Hafa þeir því riðið hið
beinasta til Hvítár og upp með henni til brúar. Hinn »næsti bær«,
þar sem þeir lýstu vígunum, heflr ekki mátt vera langt úr leið fyrir