Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1910, Blaðsíða 2

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1910, Blaðsíða 2
ekki við »Hamborgaralin« *). í brjefi um kaupskap Þjóðverja og Eng- lendinga við íslendinga, dags. 2.—5. júlí 1527, lofa kaupmenn að hafa íslenskar stikur þingmæltar* 2). Aftur á móti eru stikur ekkinefnd- ar á nafn í einkaleifisbrjefum þeim, er Kristján 4. veitti dönskum kaupstöðum til verslunar á íslandi á árunum 1602 og 1614 og ekki heldur í verslunartaxtanum 16. des. 1619, heldur er þaralt mælt álnum, og bannað að hafa aðrar álnir, mál eða vog enn rjett- ar íslenskar álnir, mál og vog.3). Að hjer sje átt við »Hamborgar- álnir«, enn ekki fornar íslenskar álnir, virðist mega ráða af því, að al- veg samskonar ákvæði standa í einkaleifisbrjefí Friðriks 3. til versl- unar á Islandi, dags. 31. júlí 1662, og í Auglísing Kristjáns 5. um verslunina, dags. 13. maí 1682; segir þar, að kaupmenn skuli »haga sjer eftir þeirri vog, álnum og mæli, sem á Islandi tíðkist«, og er þess ekki getið, að þar hafi nokkur breiting á orðið frá því sem var í taxtanum 16194). Ekki gerir heldur verslunartaxtinn frá 6. maí 1684 neina breiting á lengdarmálinu, heldur er þar beinlínis tekið fram, að »landsmenn menn megi halda hinni sömu alin sem hingað til hafi tíðkast í landinu«, og alveg sömu orð er tekin upp óbreitt í taxtann frá 10. apríl 17025). Þetta sínir, að álnarmálið íslenska hefur staðið óbreitt alla 17. öldina; annars hefði það verið tekið fram, ef breitt hefði verið. Enn árið 1702, á dögum Páls Vídalíns, vitum vjer, að »Hamborgaralin« tíðkaðist og hafði tíðkast um ómuna tíð. Það sjest á ritgjörð Páls »Alin að lengd og meðalmaður«6). Af öllu þessu leiðir, að »Hamborgaralin« hefir komist hjer inn einhvern tíma á árunum 1527 til 1602. Þessi »Hamborgaralin«, sem stundum er nefnd »íslensk alin«, var stittri enn dönsk alin, og sjest munurinn glögt á brjefi tollkamm- ersins til Jóns Arnasonar, síslumanns ísfirðinga, dags. 22. febr. 1777, Þar segir, að »munurinn sje nákvæmlega 10 af hverju hundraði (tíræðu), og- sé ekki um það að villast«7). Eftir þessu verður að auka hverja »íslenska« alin um 4/io (einn tiunda part) af sjálfri sjer til að fá út danska alin, eða, sem er sama, ein »íslensk« alin er 10/u af danskri alin, eða, með öðrum orðum, nákvæmlega jöfn *) Það sjest á þvi, að i sumum brjefum er málið greint imist i stikum eða álnum sjá t. d. ísl. Fbrs. VIII 88. bls. а) ísl. Fornbrs. IX 414. og 417. bls. Sbr. Alþingistíðindi 1909. B. Nr. 533 811. blaðs. 8) Lovs. f. Isl. I 140., 174. og 188.—194. bls. *) Lovs. f. Isl. I 279. og 390. bls. б) S. st. I 423. og 573. bls. 6) Páll Vidalín, Skíringar ifir fornirði lðgbókar, Rvík 1854, 23.bls. 7) Lovs. f. Isl. 17 384 bls.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.