Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1910, Blaðsíða 26

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1910, Blaðsíða 26
26 hann hafi verið þumalfingur eða forn þumlungur firir hverja alin. Það sjest og á því, að ekki varðaði, þó að menn hefðu rang- an (of stuttan) kvarða, nema það munaði alin á hverjum 20 álnum.1) Kaupbætirinn bætti það nokkurn veginn upp, ef hann var þuml- ungur firir alin. Á þeim 4 hundruðum (= 480) álna vaðmála verð- ur kaupbætirinn þvi 480 fornir þumlungar, og kemur það alveg heim, að það verða rjettar 20 álnir, ef 24 þumlungar eru í fornri alin. Höfundur þessarar greinar bætir við þessum 20 álnum til að sína, að hann eigi við ríflega mœlda alin, eða þumalalin. Það getur og varla verið tilviljun em, að fáum línum neðar segir sama bókin, Konungsbók, að vararfeldur skuli vera fjögurra þumalálna langur, og er þetta eini staðurinn, þar sem orðið þumalöln kemur firir í ís- lenskum ritum. Af þessum tveim stöðum virðist mega ráða, að þumalalin (-öln) sje = forn alin aukin einum fornum þumlungi (—þum- all -f- alin, sbr. áður.) Og firri staðurinn sínir glögglega að það sje rjett, sem áður eru síndar líkur til: 1. að kaupbætir í vaðmálsmælingum var 1 forn þumlungur firir hverja alin, áður en stikulögin gengu í gildi, og 2. að 24 þumlungar vóru taldir í fornri alin. Ef vjer drögum frá lengd hinnar fornu óauknu álnar, sem var 49,143 sentímtr. = 18,79 d. þml. lengd eins forns þml., sem var 2,065 — = 0,79 - — þá kemur út............... 47,078 sentímtr. = 18 d. þml. og er þetta hjer um bil jafnt lengd framhandlegs á meðalmanni frá olnboga fram á langafingurs góm (öln i náttúrlegri merkingu). Þetta bendir til, að munur sá, sem er á hinni fornu alin og náttúrlegu framhandlegs máli, stafi frá uppbót þeirri, sem gefin var í mæling- um, þumlungur firir hverja öln. Hin forna alin er þá í rauninni, eftir uppruna sínura, þumlungi aukin móts við hina eldri náttúr- legu alin (öln). Enn siðan, þegar þessi aukna alin hafði náð festu sem lögalin og verið mörkuð á kirkjuvegg á Þingvelli, tóku menn einnig að heimta hana bætta upp að fornum sið með þumlungi firir hverja alin, og varð það til þess, að lögalin þumlungi aukin var kölluð þumalöln (-álin). Að lokum set eg hjer ifirlit ifir hið islenska áluamál frá elstu tímum fram til vorra daga: 1. Hin elsta alin, ef til vill eldri enn bigging íslands, var hin *) Grág. Kb. II 169. bls., sbr. 249. bls. í AM. 347 fol. Sthb. 262. bls.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.