Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1910, Blaðsíða 40

40
Kom mér í hug, að það kynni Grettir að hafa gjört. Virtist mér
steinninn hæfilega stór til þess. Nú í sumar (1910) virti eg steinana
hetur fyrir mér. Leizt mér svo á, að tveim óvöldum mundi full-
fengið að hefja hinn efri stein af jafnsléttu og setja hann upp á
hinn steininn. En fyrir einn mann, og hann aðeins 15 ára, mætti
það telja furðulegt þrekvirki. Sé nú þetta steinninn, sem Grettir
hóf, þá mun söguritarinn ekki hafa séð hann sjálfur, því um þennan
stein verður ekki sagt, að hann »liggi i grasinu«. Og af orðalagi
söguritarans virðist mega ráða, að hann hafi hugsað sér steininn nokk-
uð stærri en þessi er. Þessi steinn gat þó borið nafn, sem örnefni
(»Grettishaf«), meðan vegurinn lá vestanmegin vatnsins, því þá blasti
hann lengi við tilsýndar — hann er svo settur. Af veginum fyrir
austan vatnið sést hann þar á mót ekki, hefir því gleymst eftir að
vestri leiðin var lögð niður. Það gat líka orðið til þess, að Sleða-
ássnafnið var fært upp á Tröllaháls. Og það lá enn beinna við, ef
það er rétt til getið, að raninn, sem steinninn er á, hafi heitið svo.
Hann er svo nærri Tröllahálsi.
X. Hella Grettis í Skjalclbreið.
Svo segir í Grettissögu, kap. 61. »Fór hann (Grettir) þá burtu
ór dalnum og gekk suðr þvers af jöklinum, ok kom þá at norðan at
miðjum Skjaldbreið. Reisti hann þar upp hellu ok klappaði rauf á,
ok sagði svá, ef maður legði auga sitt við raufina á hellunni, at þá
mætti sjá í gil þat, sem fellur ór Þórisdal«. í sambandi við þenna
stað í Grettlu skal eg geta þess, að þá er eg ferðaðist um Borgar-
fjarðarsýslu sumarið 1907, átti eg tal við bændaöldunginn Gísla Jóns-
sson í Stóru Fellsöxl er áður bjó lengi í Stóra-Botni, en var nú (1907)
áttræður að aldri. Sagði hann mér frá því, að á fjárkláðaárunum,
er hann bjó í Botni, var hann eitt sumar varðmaður uppi undir
Kaldadal með öðrum manni að norðan. Þeir ráku fé frá merkjalínu
kvöld og morgna, sinn hvoru megin frá varðkofanum. Eitt sinn sagð-
ist hann hafa rekið frá að austan (sunnan) verðu, sem oftar. Þótt-
ist hann þá sjá tvær kindur norðan í Skjaldbreið nokkuð ofarlega.
Fór hann þangað og reyndust það snjóblettir. En þá tók hann eftir því,
að á kletti einum eða gjábarmi, nokkuð ofarlega norðaní fjallinu,
voru laúsir steinar eins eg leifar af vörðu eða þvílíku. Hann fór
þangað og sá þá að líka láu lausir steinar neðan undir klettinum,
eins og þeir hefðu fallið ofanaf honum, og hjá þeim lá allstór hraun-
hella með dálitlu skarði í röndinni, sem Gísla virtist vera manna-
verk. Þótti honum því líkast, sem gat hefði verið klappað á hell-