Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1964, Blaðsíða 78

80
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
þeir elztu líklega frá sautjándu öld, og yfirleitt er kappmellusaum-
urinn á þeim aukaspor með öðrum saumi.36
Kappmellaðir grunnar þekkjast aðeins af borðunum og sýnis-
horni af kotsaumi eða kotvettlingssaumi, sem Þjóðminjasafnið eign-
aðist hinn 18. október 1963. Kotsaumur er gerður með því að sauma
raðir af hnappagatasporum fram og aftur, og er ávallt farið í lykkj-
una milli sporanna í næstu röð á undan. Sýnishornið er saumað
1963 af Jóhönnu Eyjólfsdóttur frá Á á Síðu, þá áttatíu og átta ára
gamalli, en að sögn hennar gerði faðir hennar, Eyjólfur Guðmunds-
son frá Á, við göt á hærusekkjum með kotsaumi úr mislitu hross-
hári.37 Engar heimildir aðrar þekkjast um kotsaum, en vel má
vera, að hann eigi rót sína að rekja til skinnsaumsgrunna.
IV. Heimildir um skinnsaum.
Þegar rannsókn sú hófst, sem hér greinir frá, var aðeins vitað
um heimildir um skinnsaum í skýrslu Þjóðminjasafnsins. Athugun á
þeim leiddi í ljós, að þær munu allar vera runnar frá upplýsingum,
sem Sigurður Guðmundsson aflaði. I neðanmálsgrein við frásögn
hans af borðum nr. 554 a,b sést, hvaðan hann fékk upplýsingarnar.
Þar segir: „Þessir skinnsaumsborðar eru eiginlega eldri að upp-
runa en flosborðarnir; á undan flosborðunum höfðu konur einnig
lissur og vírverk eða rokkverk (þó voru búnir til saumborðar fram
á þessa öld). Þetta sagði mér frú Sigríður Gísladóttir, kona Isleifs
etazráðs Einarssonar, 1858; . . .“38 Kemur þetta að öllu leyti heim
við minnisgrein í vasabók Sigurðar frá 1858—59.39
Ljóst virðist, að Sigurður hefur ekki skilið orðið skinnsaum á
þann hátt, sem það var skýrt fyrr í grein þessari, því að um lengju
með ýmiss konar úrrakssaumi, meðal annars sprangi (Þjms. 692),
segir hann, að hún sé saumuð með skinnsaumi eða léreftssaumi,40
og í minnisgrein í vasabók frá 1863—64 nefnir hann skinnsaums-
handlínu, en eftir þeim handlínum að dæma, sem enn eru til, er
trúlegt, að hún hafi verið með einhvers konar úrrakssaumi eða
riðsprangi. Má vera, að Sigurður hafi talið orðið skinnsaum ná yfir
ýmiss konar opinn saum, en þó er sú skýring sennilegri, að hann
hafi ekki kunnað að greina skinnsaum frá öðrum gerðum af
opnum saumi.
Aðrar heimildir um skinnsaum fundust við rannsókn á uppskrift-
um dánarbúa og skyldum skjölum frá átjándu og fyrri hluta nítj-