Lögrétta - 01.03.1932, Síða 2

115
LÖGRJETTA
116
að ganga nje reka. 11. apríl kom afvopnun-
arráðstefnan aftur saman í Genf (hún
hófst 2. febrúar), en heldur eru horfurnar
þó betri nú en áður. Framtíð vestrænna
þjóða og vestrænnar menningar getur oltið
á úrlausn afvopnunarmálsins.
Vestræn yfirráð yfir heiminum hafa yf-
irleitt lamast við heimsstyrjöldina, Evrópu-
þjóðirnar hafa mist fótfestu sína í nýlend-
unum að ýmsu leyti, mist traust sitt þar
og þann aga sem þær höfðu. Aukin sjálfs-
meðvitund hinna svonefndu lituðu þjóða og
veiklun Evrópuþjóðanna veldur því, að
meira eða minna los er nú á öllum nýlend-
um þeirra. Þetta kemur greinilegast fram
að því er Bretland snertir og mest í Ind-
landi. Ottawa ráðstefnan getur ráðið miklu,
ekki einungis um framtíð Bretaveldis, hins
merkasta heimsríkis sögunnar, heldur um
framtíð alls heimsins.
Mönnum verður tíðræddast um fjármálin
og stjórnmálin þegar menn eru að gera sjer i
grein fyrir ástandinu og horfunum. Stjórn-
arskiftin í Þýskalandi, Frakklandi og Jap-
an eru merkustu stjórnmálaatburðir síð-
ustu tímanna. Bæði í Þýskalandi og Japan
hafa hershöfðingjar hrifsað völdin, í Japan
eftir morð Inukai forsætisráðherra og 1
Þýskalandi með undirróðri gegn Briining
kanslara. Vanmáttur þingræðisins til þess
að ráða fram úr vandamálum nútímans er
eitt af helstu einkennum opinbers lífs, án
þess að hermannavaldið eða einræðisvaldið,
sem í staðinn hefur komið í ýmsum ríkjum
hafi nokkuð getað bætt úr skák til lengdar,
svo að enn verði sjeð. En að vísu er enn
erfitt að dæma um þetta sumstaðar, s. s. í
Ítalíu og Rússlandi.
Þótt mönnum verði tíðræddast um þessi
mál, eins og áður segir, eru það sennilega
önnur mál, sem meira marka svip menning-
arinnar þegar alt kemur til alls, s. s. þær
hreyfingar, sem nú eru í vísindum og trú-
málum heimsins og er hjer á eftir sagt frá
ýmsum nýmælum á þeim sviðum. Innan um
öll eyðingarstörfin og jafnframt öllu ófrjó-
sömu þrefi og streitu, eru unnin merkileg
verk til uppbyggingar menningunni og sem
vottur um mátt og snilli nútímatækninnar
og vjelrænnar menningar í þjónustu lífsins.
Sem dæmi má nefna fyrirtæki eins og
Sidney-brúna, Sukkur-áveituna, Jórdan
orkuverin og rússnesku vatnavirkjanirnar.
Á sviði vísindanna rekur hver merkisat-
burðurinn annan, t. d. atomrannsóknirnar
og vitamínrannsóknirnar í Cambridge og
margt íleira og er sagt sjerstaklega frá
sumu því helsta hjer á eftir. Jafnframt
opnast manninum nýir og furðulegir heim-
ar í fortíð eða forneskju hans með forn-
leifarannsóknum þeim, sem nú eru víða
stundaðar af miklu kappi og drepið er á
hjer á eftir. I bókmentum heimsins er
einnig að renna upp ný öld. Þær eru að
færast úr þeim losarabrag sem á þeim var
fyrst eftir öfugstreymi ófriðaráranna, á-
hrifin eru að skýrast og festast og ýms
merkileg stórvirki koma nú fram, t. d. í
skáldsagnargerðinni, eins og nokkuð er
sagt frá í bókmentabálkinum. Kreppan í
efnalegu og andlegu lífi hefur verið sár,
og mönnum sjálfum að kenna, og á máske
enn eftir að sverfa fast að, en það er einn-
ig undir mönnunum sjálfum komið hvenær
og hvernig henni ljettir af. Þeir eiga í vis-
indum sínum verkfæri til þess að byggja
með nýja framtíð og betri en fortíðina, ef
þeir hafa þá trú, sem til þess þarf að
beita þeim rjett.
Sfeuldír og sfeaðabætur
Þótt nú sjeu liðin þrettán ár síðan Ver-
salafriðurinn var saminn eftir heimsstyrj-
öldina, eru mörg deilumál út af ófriðnum
og friðarsamningunum ennþá óútkljáð.
Menn deila um upptök styrjaldarinnar og
ekki síst um það, hver eigi að borga styrj-
aldarkostnaðinn og deilumar um stríðs-
skuldirnar og skaðabæturnar eru nú alvar-
legasta úrlausnarefni millirikjamálanna.
Hver ráðstefnan hefur verið haldin á fætur
annari til þess að reyna að ráða fram úr i
þessum málum, en það hefur ekki tekist til
þessa. Ýmsir helstu fjármiála- og stjóm-
málamenn Evrópu og Ameríku hafa einnig
skrifað um þessi mál bækur, nú seinast
Lloyd George („Sannleikurinn um skaða-