Lögrétta - 01.03.1932, Blaðsíða 76

263
LÖGRJETTA
264
bráðlega og hefur síðan gert hverja árás-
iria annari harðari á sovjet-ríkin. Frá þessu
öllu segir hún í minningabók sinni. Annar
maður, sem alkunnur er fyrir byltingar-
skoðanir sínar, eða gagnrýni sína á þjóð-
fjelagi samtímans, hefur einnig nýlega
skrifað minningar sínar. Það er Upton
Sinclaire (Candid Reminicences).
Tveir ungir Englendingar hafa einnig
nýlega skrifað athyglisverðar minninga-
bækur. Annar þeirra er jafnaðarmaðurinn
Oliver Baldwin, sonur leiðtoga enskra í-
haldsmanna. Bók hans (The Questing
Beast) er vel skrifuð lýsing á því, hvernig
mótast hefur lífsskoðun ungs manns, sem
lifað hefur helztu þroskaár sín undir á-
hrifum heimsstyrjaldarinnar, sem hann tók
sjálfur þátt í, og eftirkasta hennar. Hann
lýsir því hvernig hann fjarlægðfst lífsskoð-
un þá, sem flokkur föður hans er reistur
á, en hann skrifar samt með mikilli virð-
ingu um föður sinn 'og störf hans. Hin bók-
in sem nefnd var er eftir Joad (Under the
Fifth Rib) og lýsir líka á skemtilegan og
fróðlegan hátt afstöðu mentaðs og gáfaðs
ungs Englendings til menningar samtíma
síns. Bókin lýsir ekki stórbrotnum atburð-
um, hún er sálarlífssaga og víða öllu frem-
ur ritgerðasafn um vandamál nútímans,
en æfisaga í venjulegum skilningi. Merkur
maður eldri kynslóðarinnar í Englandi, Sir
Oliver Lodge, hefur einnig skrifað æfisögu
sína(Past Years). Hann lýsir þar skemtilega
námsárum sínum og vísindalegu starfi, m.
a. upphafi loftskeytanna, en hann er einn
brautryðjandinn á sviði þeirra. í síðara
hluta bókarinnar segir hann ýmislegt frá
andatrú sinni eða spiritisma og frá því
hvernig lífsskoðun hans hefur mótast fyrir
áhrif frá náttúruvísindum og fyrir trúna á
annað líf. — Þýskur maður, Rudolf
Schlichter hefur skrifað sögu sjálfs sín
(Das Wiederspenstige Fleich), sem sumir
hafa líkt við Játningar Rousseau’s. Þetta er
upphaf eitt, sem út er komið, en skemti-
legar og merkilegar lýsingar á sálarlífi og
æfi höfundar.
Minningabækur þeirra, sem þátt tóku í
heimsstyrjöldinni koma enn út öðru hvoru,
og flestir þeir, sem við þau mál voru riðnir,
hafa nú látið eitthvað til sín heyra. Af
því sem nýjast er á því sviði, má hvað
helst nefna minningar Gallieni’s, (Les
Carnets de Gallieni) hins fræga franska
hershöfðingja (d. 1916).
Annie Besant, er orðin hjer kunn fyrir
löngu og á hjer allmarga fylgismenn. Æfi-
saga hennar, allstór bók, eftir Gertrude
Williams er komin út ekki alls fyrir
löngu. Þar er saman kominn margvísleg-
ur fróðleikur um æfi hennar, ekki síst fyrra
og að ýmsu leyti merkara skeið hennar,
áður en hún fór að fást við guðspeki. Ge-
org Brandes var um eitt skeið áhrifamað-
ur í lífi ýmsra íslenskra mentamanna. Um
hann hefur Paul V. Rubow skrifað hvað at
hyglisverðast og rannsakað rit hans hvað
best, en mest af því, sem um Brandes var
skrifað í lifandi lífi var einhæft lof (s. s.
hjá Osvald Hansen) eða last (s. s. hjá Kon-
rad Simonsen), en síðar hefur t. d. Henri
Nathansen skrifað skemtilega um hann og
persónulega. Rubow dregur ýmislegt merki-
legt fram í síðasta riti sínu um Brandes
(G. B. og den kritiske tradition i det nit-
tende aarhundrede). Hann álítur að í insta
eðli Brandesar hafi verið einkennilega
tvinnað saman trúrækni og löngun til and-
mæla (pietet og oppositionstrang) og hann
leggur áherslu á það, að Brandes hafi orðið
fyrir áhrifum af Kierkegaard, sem mótað
hafi hann miklu meira, en alment er talið
og segir að varla hafi nokkur kristinn á-
hangandi Kierkegaards verið honum skyld-
ari í hugsun en einmitt Brandes. Rubow
hefur átt aðgang að óprentuðum dagbókar-
blöðum úr æsku Brandesar og lýsir á
grundvelli þeirra trúarlífi hans í æsku,
áður en hann snerist. Á jólunum 1860 seg-
ir Brandes: Jeg hef það á tilfinningunni,
að jeg sje eini maðurinn í Kaupmannahöfn,
sem hugsa um það, að á þessari nótt fædd-
ist Kristur. Um ári seinna segir hann: Jeg
hef leitað og fundið hvíld og sælu í bæn-
inni, jeg hef barist sigrandi við sjálfan mig
og guð hefur verið mjer náðugur“. Þetta
er ólíkt þeim Brandes, sem seinna varð
kunnastur og víst fæstum ljóst, að þessi
þáttur hafi verið til í eðli hans.
Ef til 'vill hefur enginn norrænn skáld-