Lögrétta - 01.03.1932, Blaðsíða 44

199
LÖGRJETTA
200
varð póstmálaritari í Reykjavík, en síðan
um eitt skeið settur póstmeistari. Dvaldi svo
lengi við verslunarstörf í Kaupmannahöfn,
hjá Birni heitnum Sigurðssyni, síðar banka-
stjóra, en varð þar næst bókari hjá Kaup-
fjelagi Eyfirðinga á Akureyri og hafði það
starf lengi. Á Akureyri tók hann sjer nafn-
ið Bergland. Þorvarður Þorvarðsson hætti í
4. bekk og tók að stunda prentiðn, sem
hann hafði lært áður jafnframt skólanám-
inu. Ágúst Blöndal hætti í 4. bekk og varð
sýsluskrifari hjá föður sínum, en síðar í
Strandasýslu og þar næst á Seyðisfirði.
Eyjólfur Eyjólfsson varð bóndi í Reyðar-
firði. Hjálmar Gíslason dó í skóla, eins og
fyr segir.
Flestir eru þessir piltar fæddir nálægt
1870, sumir litlu fyr, aðrir litlu síðar. Þó
eru nokkrir eldri, fæddir nær 1860. Elstur
allra var Guðmundur Guðmundsson, fæddur
1858, en yngstur Sigfús Blöndal, fæddur
1874.
Skólalífið var að ýmsu leyti með öðrum
hætti á þessum árum en nú gerist. Skóla-
piltar voru miklu færri þá en nú og yfir-
leitt eldri, að minsta kosti þeir, sem úr
sveitunum komu. Nær helmingur skólapilta
hafði heimavist, þ. e. svaf í skólanum og
las þar undir kenslustundir síðari hluta
dags. Heimavistin þótti þó ekki gallalaus,
og kusu flestir, sem ráð höfðu á því, held-
ur að lesa úti í bæ. Kenslustofurnar í skól-
anum voru óvistlegar lestrarstofur og
svefnloftin þar þannig, að nú þætti alls
ekki við slíkt unandi. En oft var glatt á
hjalla í skólanum, og þar var miðstöð alls
fjelagslífs piltanna. Þeir litu á sig eins og
fastan hóp og samheldni milli þeirra var
meiri en nú á sjer stað. Bærinn var þá
miklu minni og bæjarlífið fábreyttara, svo
að skólans gætti þar meira þá en nú.
Meðan þessi árgangur, sem hjer er um
að ræða, var á leiðinni gegnum skólann, var
gott samkomulag milli kennara og skóla-
pilta, engar deilur uppi, sem nokkuð sje úr
gerandi. Þær höfðu átt sjer stað nokkrum
árum áður, og þær komu upp aftur nokkru
síðar, nálægt aldamótunum, og þá harðar
og illvígar, eins og kúnnugt er. En sex ár-
in, frá 1886—92, eru friðsemdarár í skól-
anum.
Jón Þorkelsson var rektor og Halldór
Friðriksson yfirkennari. Þeir voru þá báðir
komnir á elliár. Halldóri hefur verið hall-
mælt fyrir kenslustörf hans og afskifti af
skólanum, að minsta kosti af tveimur
merkum lærisveinum hans, sem skrifað
hafa um skólaveru sína, og eru þeir báðir
töluvert eldri en sá, sem þetta skrifar.
Eftir minni þekkingu og reynslu eru dóm-
ar þeirra ekki rjettir. Jeg tel Halldór hafa
verið góðan kennara. Hann var, eins og
kunnugt er, stórbrotinn og ráðrílvur at-
kvæðamaður. Honum var svo ant um skól-
ann, að jeg efast um, að nokkur annar
hafi borið eins fyrir brjósti gengi hans og
álit. Og skólapiltum reyndist hann jafnan
drengskaparmaður ef til hans var leitað.
Engin óvild til hans átti sjer stað í skól-
anum á því árabili, sem hjer er um að
ræða. Hann var lítið eitt eldri en Jón Þor-
kelsson, en miklu hraustari, og ellimarka
gætti minna hjá honum en hinum. Það álit
kom því oft fram hjá skólapiltum, enda
þótt enginn amaðist við Jóni rektor Þor-
kelssyni, að Halldór hefði átt að vera rekt-
or skólans.
Besti og mesti kennarinn var án efa
Björn M. Olsen. En þrátt fyrir lærdóm
hans, gáfur og glæsimensku, var honum
ekki lagið að stjórna ungum mönnum, eins
og fram kom, þegar hann hafði tekið við
rektorsembættinu. Alt lenti í uppnámi
milli hans og skólapiltanna. Hann varð eftir
nokkur ár að víkja úr embættinu, og tók
sjer það mjög nærri. Bætur fjekk hann, er
Háskólinn var stofnaður og hann varð þar
prófessór, og þar var hann líka á sinni
rjettu hillu. En gallinn á skólastjórn hans
var afskiftasemi af lítilsverðum smámun-
um, rannsóknaþvælur og rekistefnur út af j
óverulegum atriðum, sem betur hefði mátt
jafna á annan hátt. Hann kunni það ekki,
að loka augunum fyrir því, sem hann
lnirfti ekki að sjá og láta mátti afskifta-
laust. Það fór því fyrir honum eins og
fleirum, að ofstjórnin varð að óstjórn. En
jeg efast um, að skólinn hafi nokkru sinni