Lögrétta - 01.03.1932, Blaðsíða 75

261
LÖGRJETTA
262
verið hafa eystra, eru samt annarar skoð-
unar á þessu (t. d. Russel jarl, og Keyserling
greifi), halda að t. d. Kína verði ekki end-
urreist nema á kínverskum grundvelli, fyrst
og fremst á grundvelli Konfúsíusarkenning-
arinnar. Aðrir (t. d. Lionel Curtis í nýrri og
góðri bók: The Capital Question of China)
telja svo, að það sje komið undir þeirri
aðstoð, sem Kínverjar fái utan að hvernig
og hvenær þeim takist að sameinast og
endurrísa fyrir alvöru sem menningarþjóð.
Það er heilbrigt stjórnarfar, sem hann
heldur að Kínverjar þurfi helst að læra,
en mótmælir því að vestrænar þjóðir reyni
að beita þá ofbeldi. Aylwin Bowen hefir (í
„In New Japan“) reynt að lýsa lífi og hugs-
unarhætti hins nýtísku þjóðlífs í Japan og
þeim breytingum, sem orðið hafi. Hann ber
Japönum vel söguna, þótt honum þyki þeir
oflofaðir fyrir sumt, svo sem hreinlætið.
Það eru annars sjerstaklega viðskipti
Japana og Kínverja, sem nú draga að sjer
athyglina. Japaninn Kawakami hefur í nýrri
bók (Japan speaks . . ) lýst afstöðu þjóð-
ar sinnar til þessara mála, að þeir sækist
ekki eftir löndum, heldur hráefnum, að þeir
eigi rjett til Mansjúríu vegna þess fjár,
sem þeir hafi lagt þar í atvinnurekstur og
að þeir hafi bjargað Austurlöndum frá því
að lenda í klóm bolsjevíka. Margar upplýs-
ingar og skjöl og skilríki um afsiöðu Sovjet-
ríkjanna til Austurlanda eru í bók eftir
Yakhontoff (Russia and the Soviet Union in
the Far East) og W. R. Crocker hefur (í
The Japanese Population Problem) lýst fólks-
fjölguninni og landþrengslunum heima 1
Japan og áhrifum þess á utanríkismál þeirra
og erlent landnám. Þessi austurlandamál
eru svo merkileg, að ekki ætti að þurfa að
biðja afsökunar á því, þótt bent sje á ríf-
legar heimildir til skilnings á þeim. En þau
verða ekki skilin einungis út frá pólitísku
sjónarmiði, þótt mest beri á pólitísku deil-
unum sem stendur. Gott yfirlit um við-
skiftin milli Evrópu og Kína frá elstu tím-
um er í nýrri bók eftir Hudson (Europe and
China). Hann heldur því t. d. fram, að
Hyperborearnir sem Herodot nefnir, hafi
verið Kínverjar. 1 bók Bowens um Japan og í
bók Marcel Granets um hátíðir og söngva í
Kína (á ensku Festivals and Songs of Anci-
ent China) eru ýmsar skemtilegar frásagnir
um daglegt líf, siði og hætti í þessum lönd-
um. Þótt sumt af því sje smátt, varpar það
oft skýrara Ijósi yfir hugsunarhátt fólks-
ins en ýmsar pólitískar bollaleggingar.
Framtíð heimsmenningarinnar getur oltið á
því, hvernig austrænu og vestrænu þjóðun-
um tekst að skilja líf og hugsunarhátt hvor
annara.
T^iargskonar menn
Ýmislegt af því, sem skrifað er um
helstu viðfangsefni nútímans, og rakið er
hjer á undan, er að einhverju leyti bygt á
persónulegri reynslu höfundanna eða end-
urminningum, án þess að vera beinlínis
minningabækur. En minningabókum og æfi-
sögum rignir líka niður. Af slíkum bókum,
sem snerta sömu málin sem sagt var frá
áður í þessu yfirliti, má nefna nýja enska
bók eftir Maxton um Lenin, skýrt og skipu-
legt yfirlit um æfi hans og störf. I minn-
ingabók Emmu Goldman (Living my Life)
er einnig sagt frá Lenin og ástandinu í
Rússlandi. Emma Goldman var á sínum
tíma í hópi hinna þektustu og aðsópsmestu
stjórnleysingja, og segir í minningabók
sinni margt frá störfum og skoðunum an-
arkista og er ærið bersögul um þá og
sjálfa sig, m. a. um ástamál sín. Hún er
eiginlega þýskur Gyðingur, alin upp í Rúss-
landi, en fór ung til Ameríku og hefur
lent í mörgum æfintýrum og hrakningum
vegna skoðana sinna. Hún kyntist þar
Berkmann þeim, sem frægur varð fyrir
morðtilraun sína á Frick, fjelaga Car-
negie’s, og fyrir ágæta, en hryllilega lýsingu
á fangelsisvist sinni. Þau feldu hugi saman,
en Emma var nokkuð fjöllynd, unni síðan
málaranum Fedja og anarkistanum Brady
og ýmsum fleirum, en er nú gift efnuðum
Breta suður í löndum. Nokkuru eftir rúss-
nesku byltinguna fór hún með Berkmann
til Rússlands af því að þau gerðu ráð
fyrir því að þær væri hugsjónaland bylt-
ingamannsins og hið fyrirheitna land nýrr-
ar menningar. En hún þóttist verða þar
mjög fyrir vonbrigðum og hvarf þaðan