Lögrétta - 01.03.1932, Qupperneq 4

119
LÖGRJETTA
120
úti, gátu ekki fengið sínar skuldir greiddar,
en voru sjálfir stórskuldugir Bandaríkjun-
um. Þau fóru fjárhagslega best allra þjóða
út úr heimsstyrjöldinni og mistu einnig
hvað fæsta menn, rúmlega 115 þúsundir.
Stríðskostnaðurinn kom ekki nándar nærri
eins hart við þá eins og Breta, eða nam
8,67% af þjóðarauði þeirra. Þeir auðguðust
á ýmsan hátt á styrjöldinni, bæði áður en
þeir gengu í hana sjálfir og eftir það. Þeg-
ar heimsstyrjöldinni lauk, voru fjórar Ev-
rópuþjóðir orðnar Bandaríkjunum fjárhags-
lega liáðar að einhverju leyti, eða skulduðu
þeim meira eða minna fje. Bandaríkin
höfðu sem sje lánað samherjum sínum í
Evrópu yfir 2000.000.000 punda. Hvað mest-
ur hluti þessarar skuldar kom á herðar
Bretum. Þeir höfðu á stríðsárunum og
skömmu á eftir fengið hjá Bandaríkj unum
alls 4277 miljónir dollara og greitt fljót-
lega aftur rúmlega 202 milj., svo að skuld
in var 4075 miljónir dollara. Frakkar skuld-
uðu Bandaríkjunum næst mest af Evrópu-
þjóðunum og þá ítalir. Eftir samningagerð-
ina, sem fram fór 1923, var talið svo, að
helstu Evrópuskuldir Bandaríkjanna væru
þessar: Bretar skulduðu 4600 milj. dollara,
Frakkar 4025 milj., ítalir 2042 milj., Belg-
íumenn 417 milj. og 780 þús., Jugoslavar
62 milj. 850 þús. Sem dæmi þess hver áhrif
stríðsskuldirnar og styrj aldarkostnaðurinn
hafði á þjóðirnar, jafnvel þær, sem sigr-
uðu, má geta þess, að skuldabyrði Breta
hæklíaði úr 14 pundum á mann fyrir stríð
í 160 pund eftir stríð, en ófriðarkostnaður
þeirra nam, eins og áður segir, meira en
þriðjungi af öllum þjóðarauði þeirra. Þar
við bætist svo öll ringulreið viðskiftalífs-
ins og atvinnuleysið.
Fyrst svona reyndist útkoman hjá sigur-
vegurunum, má gera ráð fyrir því, að hún
hafi ekki verið glæsileg hjá þeim, sem sigr-
aðir voru. Skaðabæturnar og stríðsskuld-
irnar, sem um er deilt, voru fyrst og fremst
bygðar á greiðslugetu þeirra, á mati skaða-
bótanefndanna á því, hversu mikið Þjóð-
verjar gætu greitt samkvæmt 233. og 234.
gr. Versalasamninganna. Erfiðleikarnir hafa
svo að miklu leyti sprottið af því, að ákvæði
áætlananna um þetta hafa reynst ófram-
kvæmanleg, Þjóðverjar hafa ekki getað og
á síðkastið ekki viljað, borga það, sem á
þá hefur verið lagt og ýmsir hafa frá upp-
hafi talið mjög ósanngjarnt.
Þegar Hoover-gjaldfrestunin hófst, skuld-
uðu Þjóðverjar Bandaríkjunum 8400 milj.
gullmarka, eða nærri helming þeirra föstu
lána, sem þeir höfðu fengið eftir stríðs-
lokin. Allar skuldirnar, sem lagðar voru á
herðar þeim eftir styrjaldarlokin námu 132
þúsund miljónum gullmarka, auk allmikill-
ar vörugreiðslu. Samkvæmt Versalasamn-
ingunum mistu Þjóðverjar ennfremur um
áttunda hluta af landi sínu (rúml. 70 þús.
ferkm.) með ca. 6V2 miljón íbúa og allar
nýlendur og eignir erlendis. Þannig var
Þýskaland svift 16% af kolaframleiðslulandi
sínu eins og það var fyrir stríð, og 48% af
járnvinslulandi sínu. Einnig voru þeir svift-
ir afar miklu af vopnum og öðrum hergögn-
um, um 6 milj. byssum af ýmsum gerðum,
13 þús. flugvjelum, 50 þús. skotfæravögn-
um, 11 þús. vígvallaeldhúsum o. s. frv. Of-
an á þetta komu svo 132 þúsund miljóna
marka stríðsskuldir, sem lagðar voru á
herðar Þjóðverjum og miklar vöruafhend-
ingar. Af þessu leiddi ógurlegt hrun í öllu
fjármálalífi Þýskalands og sífelt verðfall
marksins, uns svo var komið, að 4,2 biljón-
ir pappírsmarka þurfti í dollarinn. „Þannig
gekk hin hryllilega styrjöld af hinni óham-
ingjusömu þjóð blæðandi til bana, stjórn-
lausri, varnarlausri og sviftri löndum og
lausum aurum“, segir von Kuhlmann í bók-
inni, sem áður er nefnd.
Þetta er þá í stuttu máli eiginlegur grund
völlur stríðsskulda og skaðabótamálanna,
eða það, sem deilurnar snúast um. En sá
lagastafur, sem liggur til grundvallar fyrir
greiðslunum er fólginn í 233. og 234. grein
Versalasamninganna. í þessum samningum
sjálfum er ekkert tiltekið um það hversu
miklar greiðslumar eigi að vera, en ákveð-
ið, að setja skuli nefnd til þess að meta
þær. ,Sú nefnd átti að athuga eignir og
gjaldgetu Þjóðverja öðruhvoru, gefa sjálf-
um þeim færi á því að setja fram sinar
skoðanir og mætti svo sveigja til greiðsl-