Lögrétta - 01.03.1932, Síða 69

249
LÖGRJETTA
250
BÓKMENTA BÁLKUR____________________
-------- LÖGRJETTU
Sveínn frá Slívogum
Sveinn Hannesson frá Elivogum er víða
orðinn kunnur fyrir rímleikni sína og orð-
fimi. I ljóðum hans er frásögnin föst og
einföld, oftast stutt, en hæfir þó markið.
Lausar vísur eftir hann hafa borist mann
frá manni, en það eitt er víst, að af þeim fá
menn ekki nema sýnishorn af ljóðagjörð
hans. Engin tvímæli eru, að þungt hefur
hann höggvið í garð mótpartsins, enda oft
háður andstæðum og hleypidómum samtíð-
ar sinnar. í hrikalegu og eyðilegu fjalllendi,
á milli Húnavatns- og Skagafjarðarsýslna,
í svonefndum Gönguskörðum, ólst Sveinn
upp til 15 ára aldurs, á Gvendarstöðum og
Hryggjum. Hann er fæddur 8. apríl 1889 í
Móbergsseli í Laxárdal. Öll eru býli þessi
nú komin í auðn.
Árið 1904 fór hann að Elivogum í Skaga-
firði, og var þar ýmist fyrirvinna hjá móð-
ur sinni eða búandi í 20 ár. Síðan 1924
hefir hann verið í Húnaþingi, lengst á Lax-
árdal.
Frá uppeldisárum Sveins segir fátt. Ein-
manalegt líf í þröngu og ömurlegu um-
hverfi. Vetrarharðindi og engar bækur til
að lesa. Fátækt og menningarskortur þeirra
tíma hafa því átt sinn þátt í því að móta
unglinginn, með öllum þeim breytileik er
kemur fram í kvæðum hans, alt frá hinu
norræna víkingaeðli til hinna rólegu yfir-
vegandi hugsana nútíðarmannsins.
Örfá sýnishorn af ljóðagjörð hans set
jeg hjer, tekin vítt á dreif, mest lausavísur.
Skaphörku- og víkingseðli hans má sjá
af þessu erindi:
Megingjörðum mínum stal
mótgangs örðug pína.
En með hörðu aftur skal
egg í skörðin brýna.
Eldmóður Sveins, geðríki og sjálfsvörn,
sjest af þessari vísu:
Brotið stýri, sinnið sært,
sorgin knýr á hugans lendur.
því er dýrið í mjer ært,
eitri spýr á báðar hendur.
Hvað hann getur sagt mikið í einu vísu-
erindi, sjest á eftirmælum hans eftir Skúla
Thoroddsen, sem eru aðeins þessi vísa:
Nú er Skúla komið kvöld,
kappinn horfinn vorum sjónum.
þótt að hríði í heila öld
harðsporamir sjást í snjónum.
Rímleikni Sveins sjest á þessari stöku:
Sljettum hróður, teflum taflið,
teygjum þráðinn snúna.
Þegar feldur er fremsti stafur af hverju
vísuorði, er seinniparturinn kominn. Vísan
verður því þannig:
Sljettum hróður, teflum taflið,
teygjum þráðinn snúna.
Ljettum róður, eflum aflið
eygjum ráðinn núna.
Stundum hittir það Svein, sem fleiri al-
þýðumenn, er hafa átt við erfiðleika að
stríða, og ekki síst hafi samtíðin misskilið
þá, að þunglyndið fær yfirhöndina — jafn-
vel vonleysi í bili. Tilfæri þessa vísu:
Bresti lengi ljós og yl
lamast strengja takið.
það sem gengur grafar til
getur enginn vakið.
Einna glöggasta lýsing á, að hann hefur
sjaldan setið sólarmegin í lífinu, en oft-
ast verið misskilinn, fær maður af kvæði
hans „Mansöngur“. Það er alllangt en vel
kveðið. Rúmsins vegna tilfæri jeg að eins
3 erindi er snerta hann sjálfan:
Mig ásaka hart jeg hlýt
harma blaki skorinn.
Er til baka augum lít
yfir klaka sporin.
Dignar sinni, brestur björg
böls í kynningunum.
Æsku minnar afglöp mörg
eyddu vinningunum.
Hlaut í fangið hríð og frost
hrepti stranga villu.