Lögrétta - 01.03.1932, Síða 85

281
LÖGRJETTA
282
MENN OG MÁLEFNI
STJÓRNARSKIFTI. í kosningunum í
fyrra var það kjördæmaskipunarmálið, sem
úrslitunum rjeði. Sjálfstæðisflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn, sem höfðu að baki sjer
töluverðan meirihluta kjósenda í landinu,
kröfðust breytinga á kjördæmaskipuninni í
það horf, að atkvæði kjósendanna fengju
jafnt gildi við fulltrúaval til Alþingis, en
Framsóknarflokkurinn vildi halda að miklu
leyti fast við það fyrirkomulag, sem nú
gildir, þó með þeirri breytingu, að lands-
kjörið skyldi afnumið. Framsóknarflokkur-
inn sigraði, náði meiri hluta þingsætanna,
enda þótt hann hefði ekki að baki sjer
nema liðugan þriðjung kjósendanna. En í
þinginu stóð svo á, að í efri deild gátu
Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðuflokkurinn
hindrað framgang allra mála, og höfðu þeir
samtök um, að neita stjórninni um fjárlög
og fleiri lög, sem nauðsynleg voru til þess
að haldið yrði uppi rekstri þjóðarbúsins, ef
hún og hennar flokkur væru ófáanleg til
l'ess að sinna kröfum þeirra um jafnrjetti
kjósendanna. Þegar svo var komið, virtist
ekki vera um annað að gera en þingrof og
nýjar kosningar. En það mun hafa verið
sameiginlegt álit allra, að deilan yrði ekki
leyst með nýjum kosningum; með gildandi
fyrirkomulagi á kosningunum, mundi Fram-
sóknarflokkurinn halda meiri hluta þing-
sætanna, en hinsvegar ekki geta náð þeim
meirihluta, sem nauðsynlegur var til þess,
að breyta afstöðu flokkanna í efri deild.
Öll líkindi voru til þess, að þótt nýkosið
]úng kæmi saman í haust, mundi enginn
úrskurður fást þar á deilumálunum. P'or-
sætisráðherra tók því þann kost, að biðj-
ast lausnar fyrir ráðuneytið, en jafnframt
náðist samkomulag við Sjálfstæðisflokkinn
um myndun nýrrar stjórnar, sem fá skyldi
framgengt fjárlögum og öðrum nauðsyn-
legum lögum. Skyldi Framsóknarflokkur-
inn ráða tveimur sætum í nýju stjórninni
en Sjálfstæðisflokkurinn einu. Þeir Tryggvi
Þórhallsson og Jónas Jónsson viku úr
stjórninni, en Ásgeir Ásgeirsson fjármála-
ráðherra myndaði hið nýja ráðuneyti.
Framsóknarflokkurinn valdi í það með hon-
um Þorstein prófast Briem, en Sjálfstæðis-
fiokkurinn Magnús Guðmundsson fyrv. ráð-
herra. Var yfir því lýst af nýju stjórninni,
að hún mundi leggja fyrir næsta þing laga-
frumvarp um lausn á deilunni um kjöp-
dæmasldpunarmálið.
KJÖRDÆMAMÁLIÐ. Enginn getur með
nokkurri sanngirni neitað því, að kjör-
dæmaskifting sú, sem nú gildir hjer á landi,
sje orðin í mesta máta ranglát og skapi ó-
hæíilegt misrjetti meðal kjósendanna, enda
er langt síðan menn fóru að finna til þessa,
þótt þær smáu lagfæringar, sem gerðar
hafa verið, sjeu ekki annað en óverulegt
kák. En þróun þjóðfjelagsins hefur nú
lengi farið í þá átt, að misrjettið verður
með ári hverju meira og meira. — Páll
amtmaður Briem ritaði árið 1900 í Eimreið-
ina ítarlega grein um nauðsynina á endur-
skoðun kosningalaganna. Hann vildi að
landið alt yrði eitt kjördæmi. Ritstj. Lögr.
(Þ. G.) kom þá fram með þá uppástungu
í Bjarka, að hver landsfjórðungur yrði
kjördæmi út af fyrir sig. Líkt fyrirkomu-
lag hafði Hannes Hafstein í huga, er hann
kom fram með frumvörp sín um breyting-
ar á kosningafyrirkomulaginu nokkru eftir
aldamótin og vildi skifta landinu í 5—7
kjördæmi. Margir álíta þetta enn bestu til-
lögurnar, sem fram hafa komið. Nú er
þeim haldið fram af Alþýðuflokknum, og
Sj álfstæðisflokkurinn hefur lýst því yfir,
að hann geti fallist á þær. En Framsókn-
arflokkurinn ætti engu síður að geta það,
svo framarlega sem það á annað borð er
viðurkent af honum, að fyrirhugaðar
breytingar eigi að einhverju leyti, að
minsta kosti, að eyða því misrjetti, sem
nú á sjer stað milli kjósendanna. Því stóru
kjördæmin mundu einmitt skapa sjálfstæð
stjórnmálasamtök úti um land, innan hvers
kjördæmis, og þau samtök mundu vilja
íáða þingmannavalinu, hvex-t á sínu sviði,
i stað þess að nú eru í raun og veru öll
ráðin komin í hendur flokkastjórnanna í
Reykjavík. Og þau mundu haldast þar, ef
tekin væri aðaltillaga Alþýðuflokksins og